Pason Kointutunan / Kabar Nopili

Kopisanangan kumaa toinsanan tompinai om tambalut Dusun. Minaanku pohoroo o bolog diti sobaagi do ponimungan di bobolog i pinosurat doid boros Dusun. Alansan oku kumaa do tongotompinai om tangatambalut di kiharo bolog toi ko nokoilo do haro bolog om nunu nopo iri pinosurat id boros Dusun toi ko Kadazan (Tulun Kadai /Tangara) do popoilo doho maya do bolog 'Iso Dusun' diti. Kanou no misokodung do popoingkakat babasaon do id tompok tunturu tu insan tadau, tulun Dusun om woyoboros Dusun nga kotongkop nogi id sompomogunan.  | 

TUTUMANUD

Friday, January 21, 2011

Ka Pongowoyo-woyo

Ka kowo-woyo nopo nga popointalang do kouyu-uyuon do tiso-iso iri tokito toi opurimanan. Nopibaagi iti do siam kawo. Iti nopo nga;

  1. Ula
  2. Wotik
  3. Tukuran
  4. Wansai
  5. Timpu
  6. Sinodu
  7. Karalanon
  8. Opurimanan
  9. Kopurimon
Ka kowo-woyo do ulah nopo nga poposunud do koulah-laho miagal di olumis, abalantas, odoropi, agaras om susuai poh.

Ka kowo-woyo do wotik nopo nga poposunud do wotik miagal do aragang, otomou, obulou, osilou, opurak om susuai poh.

Ka kowo-woyo do tukuran nopo nga poposunud do tukuran miagal do anaru, oniba, agayo, okoro om susuai poh.

Ka kowo-woyo do wansai nopo nga poposunud do wansai miagal do ourod, otulid, okilong, abasagi om susuai poh.

Ka kowo-woyo do timpu nopo nga poposundu do timpu miagal do alaid, osikap, osiau, okugui om susuai poh.

Ka kowo-woyo do sinodu nopo nga poposunud do sinodu miagal do osodu, osomok, pointoning om susuai poh.

Ka kowo-woyo do karalanon nopo nga poposunud do karalan-ralanon miagal do asaru, monoroinsan, ologod om susuai poh.

Ka kowo-woyo do opurimanan nopo nga poposunud di opurimanan maya do pongintangan, karangahan, kosingudan toi koigit-igitan. Pomitanan nopo nga miagal do omis, opoit, olumis, outong, olunau, alasu om susuai poh.

Ka kowo-woyo do pomurimon nopo nga poposunud do pomurimanan id suang ginawo miagal do modosi, langadon, otogod, ounsikou om susuai poh.

Thursday, January 20, 2011

Ka pangaraja

Ka pangaraja nopo nga tinimungan ka di maan wonsoyo toi maso poimpanau. Ka do pangaraja diti opibaagi do duo kawo. iri nopo nga;

  1. Ka pangaraja kikakamot
  2. Ka pangaraja ingaa kakamot

Ka pangaraja kikakamot nopo diti nga mositi do haro kakamot om owonsoi nogi do ayat. Ka pangaraja kikakamot diti opibaagi po kaagu do duo kawo. Iri nopo nga;

  1. Ka pangaraja kikakamot wonsoion
  2. Ka pangaraja kikakamot winonsoi
Ka pangaraja kikakamot wonsoion nopo nga popoilo do maso wonsoion ontok do timpu nokomoi miagal do monombir, mongolihung, mangakan, monginum om susuai poh.

Ka pangaraja - ih momonsoi - kakamot wonsoyon (ka pomungaran)
Mongolihung iy Komburo do piring.
Mangakan iy Kalabatu do takano.


Ka pangaraja kikakamot nowonsoi nopo nga popoilo do nowonsoi no iri karaja toi nunu-nunu nopo iri notoguangan. Mibagal do tinandang, tinombir, winonsoi, naakan, noinum om susuai poh.

Pomitanan;

Ka pangaraja - ih momonsoi - kakamot nowonsoi (ka pomungaran)
Tinandang di Godomon ilo buul. (Awu ogonop nung posuraton toi poboroson do 'Tinandang di Godomon')
Tinombir di Bibi ilo soluar.

Ka pangaraja ingaa kakamot nopo diti nga iri momonsoi montok nopo do tinan sondiri. Ka pangaraja ingaa kakamot diti nga opibaagi po kaagu do duo. Iti nopo nga;

  1. Ka pangaraja ih momonsoi kipomoogonop
  2. Ka pangaraja ih momonsoi mingkakat sosondiri
Ka pangaraja ih momonsoi kipomogonop nopo nga ka maan di mositi suhutonon do pomogonop montok popokito do komoyon di ayat.

Pomitanan;

Ka pangaraja - ka pomogonop - ih momonsoi
Nokorikot noh iy Polina. (Tagakon nopo patod boros 'noh' nga awu ogonop ot ayat)
Jumadi do mongi-ngira iy Sirin.
Koodop ilo tasu.

Ka pangaraja ih momonsoi mingkakat sosondiri nopo nga maan di kirati sundung tu aiso ka pomogonop. Id boros Dusun nopo nga koubasan do milo popisomputulon it ayat.

Pomitanan;

Ih momonsoi - ka pangaraja

Walai nogumpi. / Nogumpi walai.
Tasu napatai. / Napatai tasu.
Rodiu monguni. / Monguni rodiu.
Iy Poulina monsu. / Monsu iy Polina.

Wednesday, January 19, 2011

Ka Pomungaran

Ka do pomungaran nopo nga ka di mongoripo do tulun, buru-buru, kinoyonon, ih okito toi ko ih tau okito om susuai poh.

Ka do pomungaran nopo nga opibaagi po do duo kawo. Iti nopo nga;

  1. Ka pomungaran do pointantu
  2. Ka pomungaran do ginumuan

Ka pomungaran do pointantu nopo nga montok di ngaran pongundodoitan nakatantu om potimpuunon ijaon do pimato tagayo. Ka pomungaran do pointantu diti opibaagi po kaagu do duo kawo. Iti nopo nga;

  1. Ka pomungaran do pointantu ih poimpasi nopo nga miagal do ngaran tulun toi pongundodoitan. Pomitanan; Woyoon Montiri, Pairin Kitingan, Kudingking.
  2. Ka pomungaran do pointantu ih koginumuan awu poimpasi miagal ko tioyonon toi pongundodoitan di kakamot miagal do Tambunan, Ranau, Sony om susuai poh.
Ka pomungaran do koginumuan nopo nga montok di ngaran pongundodoitan do nunu nopo ih kiginawo toi ingaa ginawo toi kakamot. Opibaagi iti ka pomungaran do ginumuan do duo po kawo. Iti nopo nga;

  1. Ka pomungaran koginumuan di okito
  2. Ka pomungaran koginumuan di awu okito

Ka pomungaran koginumuan di okito nopo diti nga montok di okito om kopibaagi po kawagu do duo kawo tokoro. Iti nopo nga;

  1. Ka pomungaran ginumuan di okito om kiginawo nopo nga miagal ko manuk, karabau, tulun, sigu om susuai poh.
  2. Ka pomungaran ginumuan di okito om ingaa ginawo nopo nga miagal do sikulan, korita, nuluhon, baang om susuai poh.

Ka pomungaran ginumuan di awu okito nopo nga miagal do rusod, tangon, kobolingkahangan om susuai poh.

Monday, January 17, 2011

Sinompuruan Boros

Tumanud di Dokutur (Dr.) Goris Keraf (1979), oruhai no do koinsanan kouludan boros do baino nabaagi tumanud di Aristoteles. Otopot nopo kopio nga, iy Aristoteles nopo diti nga awu ih minomaagi do koboros-boroson juminadi do 10 kowoyo-woyoon. Numaan nopo tomod dau onuai do koulud-uludon. Pinomogian koulud-uludon boros nopo di timpuuni nga walu no.
Soira iri tulun Iropah do minongulud kouludan boros id koboro-boroson diolo, ruhangai no diolo do koulud-uludon kawawagu it oguno diolo. Kaa di pinoruhang diolo nopo diri nga ka sandang om ka giak.
  1. Ka pomungaran Noun (Noun)
  2. Ka pangaraja Verb (Bob)
  3. Ka pongowoyo-woyo Adjective (Ajiktip)
  4. Ka pongolon Pronoun (Poronoun)
  5. Ka ponokodung Adverb (Adbob)
  6. Ka pongingintob Numeralia (Numorolia)
  7. Ka popioput Conjunction (Konjanson)
  8. Ka poinsogulu Preposition (Piriposison)
  9. Ka popoimagon Determiner (Ditomaino)
  10. Ka giak Interjeksi (Intojaksi)

Friday, January 14, 2011

Pongundodoitan Kadazan

Haro piro-piro susuyan do nokoonuan diti pomungaranan boros Kadazan.

  • Mantad pongoroitan 'Kadazan' i kikomoion do tulun.
  • Mantad do pongoroitan 'Kadaian' i kikomoion do tulun id kakadaian.
  • Mantad do tulun Dusun iri minongolohou diolo do 'Kadahan' i kikomoion do awu kadawot do 'ra' (r) toi okodou dila do mangadawot do pimato 'r'. "Kadahan tongo 'ra'." ka om gisom no do baino noroitan di do Kadahan Tangara.
Korikot nodi turang putih di toun 1900 om kosurat nodi id buuk do boros nopo diolo nga Kadazan toi Tangara nopo.

Sunday, January 9, 2011

Monurat surat upisol

Iti no pomitanan do surat upisol.
/////////////////////////////

Momuruan Kampung,

Kampung Kuyungon,

89657 Tambunan,

SABAH, MALAYSIA.

_________________________________________

31 Momuhau 2010

Kumaa di upisor kokomoi

KOSOSIAN DO AWU PAKARAJA O MOLOHING / MANTATAMONG

Miampai toinsanan korispikan kokomoi dilo ahal id kawas.

2. Sumasi oku do i Aman / Inan (ngaran tulun) iri poingigit kad kointutunan kinumbur 460120-12-5148 nopo nga tina poimbilang om mantatamong poinrijisto diti tanak susumikul kingaran ondu/ugou (ngaran tulun) iri poingigit do kad kointutunan 890210-12-5096.

3. Sumasi oku nogi do i Aman / Inan (ngaran tulun) nopo diti nga awu poingkaraja om ingaa koonuan pointatap.

Kayo no om kotoluadan.

“Mamalayan Doun Komuniti”

It Pointopot,

~ Sain ~

……………………………………

(Ngaran momuruan kampung)

-------------------------------------------------

Komoiboros Dusun – Malayu - Inggilis

  1. aman – encik - mister
  2. inan – puan - madam
  3. ondu – encik (saudara) - mister
  4. ugou – cik (saudari) - miss
  5. upiso – pegawai - officer
  6. upisol –rasmi – official
  7. poinrijisto – berdaftar - registered

Saturday, January 8, 2011

Kurikulum Boros Kadazandusun

BOROS PONOGULU

Paajaron o Boros Kadazandusun miagal di pinatantu doid Kooturan Pinsingilaan 1996 (Akta Pendidikan 1996) montok momogonop kosukupan tinaru Kadazandusun doid Sabah loolobi no kopio sabaagi do ponokakamot pilumaagan sokinoyonon. Suai mantad dii, kapanahak nogi do kounalan montok tangaanak suai bansa o balajaran Boros Kadazandusun.

Kurikulum Boros Kadazandusun doloyuk Bunduliwan nopo nga manahak kopio do kapanatalan kalantasan moboros om nogi komilo mikomiunikasi di kiwaya momoguno kooturan puralan boros di kotunud om kotindu. Oonuan nogi o tangaanak do kosiwatan montok kapamaganapan do tangkaraja i gunoon doid koposion tikid tadau.

Popoimagon kopio o Kurikulum Boros Kadazandusun do sunduan mamasok om sunduan guminawo pomogunan sabaagi iso rimpoton do koposion om pogisosokodungan kumaa toinsanan tinaru id Malaysia.

Suai ko mantad dii, posontolon nogi kopio doid kowowoyoo koponguludan kurikulum o boogian toilaan, koubasanan om tungkus do tinaru Kadazandusun i aanu doid tondig tinaru id upa pooros om ponuratan.

Pinadalin mantad; BUUK KOPONOINIGAN MONGINGIA TOUN 5 BOROS KADAZANDUSUN'

Friday, January 7, 2011

Tompinai tokou

Umbalai gia dokoyu do mambasa om mangarati diti sambayang tulun Kiristian.
Ave Maria noponu di gracia, Kinohoyngan kohuangnu, tobitua ko id tenga savi-avi tondu om tobetua tuva di tinan nu Jesus.
Santa Maria tina Kinohoyngan, pokionuan za tuhun ki dose moino om id jam kapatazon za. Amin
Sambayang nopo diti nga pinosurat id boros Dusun Witu. Dusun Witu nopo diti nga poingiyon hilo id Indonesia. Kiginumu do 5,000 tulun. Komoion do pointongkop iti boros Dusun nga mogisusuai nopo pongundodoitan do bansa toi tinaru.

Pinogonuan do sambayang:
http://www.christusrex.org/www1/pater/JPN-dusun-witu.html



Iti no kokomoi do Dusun Witu

Population 5,000 (2003).
Region Central Kalimantan Province, South Barito Regency, Pendang and Buntokecil regions; south of Muarateweh.
Language map Indonesia, Kalimantan, reference number 20
Dialects Dusun Pepas, Dusun Witu. Most similar to Ma’anyan [mhy], Paku, Dusun Malang [duq], Malagasy [plt]. Lexical similarity: 75% with Ma’anyan, 73% with Paku [pku].
Classification Austronesian, Malayo-Polynesian, Greater Barito, East, Central-South, South

Monday, January 3, 2011

Karalan-ralano do Popodusun di Boros Noolos

Miagal nogi do bansa suai, bansa Dusun nga haro nogi pomboboros di noolos om pomboboros do pinodusun. Haro nogi pomboboros di nokosuang no tomod sundung tu kiharo nogi daa pomboboros diri doid boros Dusun.


Boros di noolos
Pomboboros di noolos nopo diri nga pomboboros diti naanu mantad pomboboros songkosuaian miampai do ijaan om komoion antod dau.
Pomboboros Dusun
Komoion
Pomboboros noolos
Pomitanan
logo
panakatanda pointantu do tiiso tinimungan om kirati
logo (Inggilis)
Minanganjur o Pisaan Dusun do pialaan mongolukis do logo kawawagu. 
tanda
ginorit, soginol, tuni toi nunu nopo iri milo do pongintutunan
tanda (Malayu)
Tanda nopo norolihan sogiton donggi nga sikog adalaan do sogiton om adalaan oinggalahan do tulu.

Boros do pinodusun
 Boros do pinodusun nopo nga boros di pinosuai no kouni-unio om ijaan nga miagal ma komoion diri boros nantadon. Boros di pinodusun nopo nga miagal diti;
Pombooros Dusun
Komoion
Pomboboros Nantadon
Pomitanan
sikul
tionon do minsingilo
school (Inggilis)
Kada kou pilalawong do mongoi sikul mooi do koinsawat no toilaan.
sipoot
Nunu nopo maan di momoguno do ginoris om dinadi do korohian om pialaan
Sport (Inggilis)
Pinapaharo o Mojilis Sipoot Kabansaan do pialaan sipoot koubasanan di tadau konihab.


Boros do songkosuaian di nokosuang
Boros do nokosuang toi nokorolot nopo nga boros songkosuaian di nokorolot om naramit doid boros Dusun sundung tu kiharo no boros laid doid boros dusun. Boros do nokosuang nopo nga miagal diti;

Boros Dusun
Komoion
Boros Nokosuang
Pomitanan
Dumuom
Mongoduom om monolon do tiiso
Makan (Malayu)
Makan kou po tintod do mamanau mooi do awu no looson id tindalanon
Tigok
Monigok toi monolon tiiso yi wawaig miagal po toi do waig, kupi om susuai po.
Minum (Malayu)
Tumingkod kou po do toruhai. Minum tokou po
Kalong
Tiiso iri miagal do golong tongokoro (sinsing) do pinogioput-oput; karo; karong
Rantai (Malayu)
Noputut iri rantai bosikolku.