Pason Kointutunan / Kabar Nopili

Kopisanangan kumaa toinsanan tompinai om tambalut Dusun. Minaanku pohoroo o bolog diti sobaagi do ponimungan di bobolog i pinosurat doid boros Dusun. Alansan oku kumaa do tongotompinai om tangatambalut di kiharo bolog toi ko nokoilo do haro bolog om nunu nopo iri pinosurat id boros Dusun toi ko Kadazan (Tulun Kadai /Tangara) do popoilo doho maya do bolog 'Iso Dusun' diti. Kanou no misokodung do popoingkakat babasaon do id tompok tunturu tu insan tadau, tulun Dusun om woyoboros Dusun nga kotongkop nogi id sompomogunan.  | 

TUTUMANUD

Monday, June 27, 2011

Karamaian Buuk KML

Ontok di 23/06/2001 gisom 26/06/2011 pinapapanau ot Kulij Matrikulasi Lobuan do karamaian buuk. Karamaian diti pinopohompit do 18 unit id KML, 3 popopotikid do buuk, iso popotikid do kakamot pogiroromutan (intonit om tolipaun) om iso komponi kakamot kompiuto.

Karamaian diti nokopongowit do soginumu 2,500 tulun id KML kaampai no susumikul om mangangajar. Karamaian diti nopo nga iso ralan do popiruba di papadagang om momomoli om nogi ralan do popoingkawas korohian mambasa do tulun.

"Aparu-paru do mambasa, akawas-kawas toilaan."

1Dusun:
Mogisusuai po buuk do padagangon kaampai no buuk pinadalin mantad boros Gipun, Koria om susuai poh nga ingaa di buuk sinuratan id boros Dusun.

Tuesday, June 14, 2011

Koisaan Monunurat Dusun

Nosontob oku no do mogihum do Tinimungan Monunurat Dusun hiti id 'google' nga ingaa ot nokitoku. Haro iti Kelab Penulis Dusun nga tudu nopo diolo nga popoingkawas do boros Malayu sobaagi do boros kabansaan. Tudu ko-2 nopo do tinimungan dilo nga monokodung om popoimogot do sinuratan Kadazan, Dusun om Murut.

Osonong nogi tu haro no minomudali do kalab (tinimungan) diti nga iso poh iy ihumon tokou it kaanu do popisompuru om monokodung do monunurat Dusun. Tinimungan di ihumon diti milo do roitan Koisaan Monunurat Om Momboboros Dusun.

Tudu nopo do Koisaan Monunurat Om Momboboros Dusun nga monurat id woyoboros Dusun. Soira do haro koisaan diti, koinggumu no daa sinuratan do Dusun om oimbayatan no daa sukod wagu tokou do mimboros id woyoboros Dusun.

Kanou pomusarahai tokou!

Sunday, June 12, 2011

Kuntau Dusun

Di pogulu nopo nga nokotonuh do angagaras tomod ot tulun Dusun. Haro ot monuduk do misangod, mitibas, mingkuntau om susuai poh, tu sandad no id pomogunan do isai it tagaras-garas, isio no momuruan toi manansanganu do pogun.

Okito ku ilo tulun Sina do momiara tomod do Kungfu, Tai Chi om nunu nopo it ralan kuntau diolo. Teakwando do tulun Korea. Ilo tulun Malayu do popotuduk do silat. Indai popotuduk do silambam. Nunu di kuntau don Dusun?

Ka do susui do molohingku, di pogulu nopo ogumu toilaan do tulun Dusun it awu momoguno do ginoris tinan nga momoguno nopo do ginoris pomusarahan. Haro no kaka do insan tadau, nokorikot tulun Gipun id kokompungan. Haro songulun it kitoilaan do takawas. Paganu isio do iso tua do luong totuo, upuo dau it linso om pagarabo no hilo id tinimungan di susumangod Gipun. Soira do nakagarab, sinumiliw do pomosuon it linso do luong. Nouruh no do pininsingatan it susumangod do Gipun. Nga ilo, ontok di pogulu poh. Baino, natagak nodi koilaan diti.

Baino, tumimpuun tokou no kawagu do mogihum do nunu iri tiigitan doun tulun Dusun it natagak. 'Kuntau' iso ngaran di nasanganu nodi do tulun Sina, mositi do momudali tokou kawagu do 'kuntau' doun Dusun.

Kuntau doun Dusun di pogulu nopo nga kaampai no Ganol Pugarak, kabalan, batarak, gayang, mandung-mandung om susuai poh. Isai dokoyu kitoilaan kokomoi do kuntau doun Dusun, posurato noh om potuduko noh kumaa do sukod wagu tu baino nopo muri-kuri nodi tulun Dusun it notudukan di monunuduk kuntau Dusun, aman Kuntagil.

Saturday, June 11, 2011

Tongopogun Id Malaysia

Soginumu 13 pogun doid Malaysia om 3 tana pisompuruan.
Tongopogun id Malaysia nopo nga Porlis, Kidah, Pulau Pinang, Pirok, Kalantan, Toringganu, Pahang, Salangor, Malaka, Johor, Sarawak om Sabah.
Tolu tana pisompuruan kaampai no Tana Pisompuruan Kuala Lumpur, Tana Pisompuruan Putarajaya om Tana Pisompuruan Labuan.

Moikid pogun, haro ot longkod pogun. Longkod pogun do pogun Porlis nopo nga id Kangar om id Kidah nopo nga id Alor Sitar. Longkod pogun do Pulau Pinang nopo nga roitan Jojtaun om id pogun Pirak roitan do Ipoh. Longkod pogun do Kalantan nopo nga id Kuta Baru. Kuala Toringganu nopo nga longkod pogun do Toringganu. Longkod pogun do Salanggor nopo nga Sahalam om id Pahang nopo nga Kuantan. Longkod pogun do Nogori Sombilan nopo nga Saramban om Malaka nopo nga noroitan do Malaka no tomod. Longkod pohgun do Johor nopo nga Johor Baru. Longkod pogun do Sarawak nopo nga Kusing om Sabah nopo nga Kota Kinabalu.

Friday, June 10, 2011

Pogun Tokou: Malaysia


Intaai Map Tagayo
Pogun tokou roitan do Malaysia. Bondira do Malaysia pinungaranan do Buris Mabang-babang. Logo tapantang do pogun nopo nga pinungaranan do Jata Pomogunan. Bunga kabansaan do pogun Malaysia nopo nga bunga raya.

Malaya nakakamalaya di ontok 31 Magus 1957. Nowonsoi pogun Malaysia soira suminompuru Sabah, Sarawak om Singapura id Malaya ontok 16 Manom 1963. Tunku Abdul Rahman, Putra Al-Haj nopo nga Woyoon Montiri Koiso do pogun Malaysia. Isio no it minogoit do kamalayaan om minomuruan mantad toun 1957 gisom 1970.

Woyoon montiri koduo nopo nga iy Tun Abdul Razak bin Datuk Hussein it minomuruan mantad toun 1970 gisom 1975, sinusuhut di Tun Hussien Onn ontok toun 1975 gisom 1981.

Woyoon montiri kaapat nopo nga iy Tun Dr. Mahathir bin Mohamad. Minomuruan isio do Malaysia solinaid do 22 toun. Sinowolih di Tun Abdullah Ahmad Badawi sobaagi do woyoon montiri kolimo it minomuruan do pogun Malaysia ontok toun 2003 gisom di toun 2009.

Timpuun di toun 2009 gisom noh do baino, Datuk Seri Mohd Najib Abdul Razak sobaagi do woyoon montiri kolimo nodi ot minomuruan do pogun tokou.



Komoiboros Dusun > Malayu;
  1. Buris Mabang-babang = Jalur Gemilang
  2. Nakamalaya = merdeka
  3. Kamalayaan = kemerdekaan
  4. Magus = Ogos
  5. Manom = September


Riporon:

Friday, June 3, 2011

Do Susuun Komoyon Do Nuludan

Tulun Dusun nopo nga mamasok di poinggayo do poingiyon id Sabah om haro nogi tokuri id Burunai. Haro sokukuri do 10 boros di mogisusuai miampai kolobi do 30 logat. Haro iy pipiro tinimungan do orohion do lohowon do Dusun miagal di pamalahawan kodori diolo nga haro nogi wokon diolo do orohian do pongundodoitan Kadazan. Tongotulun Tangara ponong Pinampang orohian do lohowon do Kadazan.

Pongintaban di toun 1994 popokito do soginumu do 433,600 tulun Dusun kaampai no Murut. Kogumuan diolo diti poingiyon id Pinampang, Putatan, Papar, Bongawan, Buput, Kuala Ponyu, Kuta Bolud, Kuta Morudu, Kudat, Pitas, Labuk Sugut, Poitan, Tolupid, Ranau, Tombunan, Koningau, Suuk, Ponsiangan om Ulu Kinabatangan.

Tumanud do Koisaan Koubasanan Kadazandusun Sabah (KDCA), Dusun (Kadazandusun) kohompit no do sakag Bonggi, Lingkabau, Nabai, Tatana, Bundu, Liwan, Paitan, Tangara (Kadazan), Dumpas, lobu, Pingas, Tidong, Gana, Lotud, Rumanau, Tindal, Garo, Lundayo, Rungus, Tobilung, Idahan, Makiang, Sinobu, Tolinting, Kadayan, Malapi, Sinorupu, Tombonuo, Kimaragang, Mangkaak, Sonsogon, Tuhawon, Kolobuan, Minokok, Sukang, Tuntung, Kuwijau, Murut, Sungoi om Bisaya. Kikotumbayaan do koinsanai sakag diti mantad doid kinoiyonon pinungaranan do Nunuk Ragang. Nunuk Ragang nopo nga kinoyonon id toning do Tompios, Ranau do baino.

Sundung tu mogisusuai logat do Dusun, ingaa iy kaantob diolo do mogiboros-boros tu maso do kopirati tu pisuaian tagayo nopo nga id karalan-ralano do monurat no tomod.
 
Pongundodoitan

Pongundodoitan do 'Dusun' naanu mantad do boros  '''(do) susuun''', iso ponguludan toi ponimungan do suduon toi ko kayu do nangalangod montok pangarakit do tapui id dompuran. 'Dusun' kopongowit do komoyon nuludan tu monikid kinoyonon haro ot pogiuludan toi kooturan do tulun. Soira do arait Dusun Bonggi toi Dusun Lingkabau toi nunu nopo Dusun, kikomoion iri do nuludan Bonggi toi nuludan Lingkabau.

Haro nogi tulun Dusun do minoboros do komoyon nopo do Dusun nga tulun tu naanu mantad do bahul dongulu-gulu, "dusun ko toi, ka om dusun oku iy". Haro nogi koboros do pongundodoitan dusun naanu mantad do roroiton '''sundu'''. Komoyon nopo do sundu nga ginoris do tulun.

Pason: Isai-sai nopo tulun Dusun do lohowon do Dusun, kada kotingayamai tu komoyon nopo do Dusun nga iy mogiulud toi misompuru.

Takanon Mantad Taiwan Pogoduhan Sumuang Id Malaysia

KUALA LUMPUR: Pogoduhan sumuang kuampo takanon om tinumon mantad Taiwan iy noyomutan kimia di-(-2-ethylhexyl) phtalate (DEHP) om di-isononyl phthalate (DINP) doid pogun diti, ka di Montiri Kolidasan Datuk Seri Liou Tiong Lai.

Minoboros isio do wookon kuampo iy pogoduhan udoron  miagal Uni President Asparagus Juice do komponi Uni President Enterprise Corp Taiwan.

Kuampo suai miagal do Sunkist Lemon Juice om Sunkist Orange Juice iy winonsoi id kilang do Syarikat Country House Inc mantad Taiwan om pinalabus id Malaysia di komponi Sunligh Food Corp, Taiwan.

Minoboros iy Liow do pinoilo boogian disio do taiwan Food and Drug Administration (FDA) kokomoi pipiro kuampo takanon mantad pogun dino iy noilaan noyomutan miampai DEHP, iy kopongowit do kowonitan, pinalabus id Malaysia.

Tulun ginumuan iy mokiilo kopoilaan sumusuhut kokomoi do ahal nokomoi milo do tumurubung Boogian Koumoligan om Kualiti Takanon komontirian id numbur 03-88833652/03-88833653 toi rumokorut http://moh.gov.my toi http://fsq.moh.gov.my.

-Bernama

Thursday, June 2, 2011

365 Tadau Kasarahan Kimin Mudin

Nogonop nodi sontoun kinotiagakan di Kimin Mudin, monsisinding sinding di nokotonuh pinungaranan do 'Sayang kinabalu' iri po nogi sinding upisol do ponombuluyan id Sabah. Ontok di 02/06/2010, minidu pogun iy Kimin Mudin id Walai Pongusapan Likas tu noontok do toruol tundu-undu.

Tumanud di Asmin Mudin (40 toun), Kimin mantad id Kampung Kolatuan, Papar pinoporuput do opusakan isio ontok di timpu dau do monsu id walai dau hilo id Kampung Rampaian Monggatal kira-kira do jaam ko-10 totuong. Pinaatod di sawo dau minooi id Walai Pongusapan Likas nga kahadai nogi soira do nokorikot.

Ontok do linobong id Kalabangan Tulun Silam Ralan Kapayan, iy Abu Bakar Ella om pipiro tangatambalut susuminding nga nokorikot nogi do manahak kapantangan tohuri.

Montok do kasarahan, iti no sinding 'Tupus Kinabalu' id loyuk do Dusun sinuratan om sininding di Jeply Miroh.

Poingkawas Nulu Nabalu,
Akawas po tupus ku kumaa dia,
pointomou tuntu Nulu Nabalu,
Okito mantad sodu langadon ginawo ku,

Kinabalu poindoros do kundasang,
kinotuan ogumu pili-pilion,
nunu guno mooi soborong rahat,
Tumakad nogi Nabalu langadon ginawo ku,

Sumandak-sumandak ogumu poingandad,
Santari-tari kili sumayau,
Soira okito linumis tinan dau.
Mupus guminawoku,

Gayo rubat ku Nulu Kinabalu,
Kaamatan ramaion tulan kolimo,
Koupusan pitanud mooi tomu,
Hilo id Tomporuli langadon ginawo ku.

Wednesday, June 1, 2011

Isai Mangaramai Do Kaamatan?

Insan tadau id upisku, maso do monginum-nginum dongkosuabon.

Momuruan: (Bansa nopo nga Malayu)
Pakaraja 1: (Bansa nopo nga Dusun mantad Koningau)
Pakaraja 2: (Bansa nopo nga Kadazan mantad Putatan)
Pakaraja 3: (Bansa nopo nga Rungus mantad Kuta Morudu)

Momuruan: Mangaramai kou do Kaamatan?
Pakaraja 1: Awu!
Pakaraja 2: Mangaramai di pogulu, nga awu nodi do baino.
Pakaraja 3: Awu nga mokianu oku do suti ontok karamaian kaamatan. Haro pitimungan sampaganakan dahai.

Okon nopo ko tulun Dusun, Kadazan toi Rungus ot nonuan do Tadau Tagayo Do Kaamatan nga isai dii? Mangaramai do Kaamatan okon ko kikomoyon do rumikot tokou mongoi hilo id Hongkod KDCA toi mongoi pintikid id kawalaian (miagal do Hari Raya). Okon nogi ko tumimung id balai raya om minsontob do moginum.

Suai tulun, suai ralan dau do mangaramai do kaamatan. Ralan nopo do mangaramai do Kaamatan do tumanud kotumbayaan do nonggo-nonggo agama nga monongkotoluod do minamangun.

Ontok do Tadau Tagayo Do Kaamatan osonong daa do muli tokou id kampung kinosusuon, mongoi pongintong toi ko mongulok di tumo do molohing tokou, muli id walai om monongkotoluod tu haro parai wagu do akanon. Nung awu kouli id kampung tu osodu tomod, tumimung nopo do sampaganakan (sawo om tangaanak) do moginakan, monongkotoluod do minamangun montok di takanon do poinsodia.

Parai om totnomon do suai nopo nga tinahak do minamangun. Nokuro tulun do Dusun it nonuan do porinta Malaysia do koundarangan solinaid do duo tadau tu papahai-pahaion do monongkotoluod? Soroho noh - okon ko tadau-tadau it mororobuat do kopongoh do mongomot. Nung okon ko iy tokou monongkotoluod kumaa do minamangun montok dilo karaja ngai diolo nga isai po di monongkotoluod?