Pason Kointutunan / Kabar Nopili

Kopisanangan kumaa toinsanan tompinai om tambalut Dusun. Minaanku pohoroo o bolog diti sobaagi do ponimungan di bobolog i pinosurat doid boros Dusun. Alansan oku kumaa do tongotompinai om tangatambalut di kiharo bolog toi ko nokoilo do haro bolog om nunu nopo iri pinosurat id boros Dusun toi ko Kadazan (Tulun Kadai /Tangara) do popoilo doho maya do bolog 'Iso Dusun' diti. Kanou no misokodung do popoingkakat babasaon do id tompok tunturu tu insan tadau, tulun Dusun om woyoboros Dusun nga kotongkop nogi id sompomogunan.  | 

TUTUMANUD

Showing posts with label popodusun. Show all posts
Showing posts with label popodusun. Show all posts

Friday, June 22, 2012

Mingkukuri Nodi Monongkiboros Kadazan

Sinuratan di; Suzianah Jiffar (Berita Harian 20 Jun 2012)

KOTA KINABALU:  Mingkukuri nodi monunutur do boros Kadazan id pogun Sabah tu kogumuan diti komulakan awu nodi momoguno dilo.
Maso di Hahangai Rita Lasimbang do monuduk di sigu om momuruan mogigion id iso pirubaan monikid tulan doid Sikul Suausindak ontok ko-19 tulan ko-3, toun 2005 (Gambar mantad KLF)

Minoboros ii Upisor Momuruan Kotinanan Boros Kadazan (KLF), Rita Lasimbang kokomoi do ponoriukan diolo do awu ii opunso iti boros Kadazan nga mingkukuri nodi ii momoguno.

"Opoimanan dati do 30 toun diti rumikot, tangaanak di monunutur boros Kadazan maso poh do monutur diti boros nokomoi. Poingkuro poh nga apatut do intangan om maan pinggisamai mooi do awu adalaan oingkurian monunutur boros diti id timpu rumikot." ka disio kumaa do mangangabar Berita Harian.

Di kawawagu nopo nga nokoruput do nokoboros ii Peguam Besar Sabah, Tan Sri Herman Luping do  kogumuan sukod wagu Kadazandusun Murut (Dusun) do awu nodi kopio karati diti boros diolo.

Ka di Rita, kobolingkahangan do awu koilo monutur diti boros sandad komolohingan nopo nga id kakadaian tagayo tu awu nodi mipangkol pomogunaan miagal do dilo  boros Malayu om Inggilis.

"Noimbulaian nogi do KLF ot sabab tagayo do awu mongkiboros boros sandad komolohingan nopo nga pikowinan mirolot suai ko haro pomusarahan do molohing diolo do monongkiboros Malayu toi Inggilis id walai nopo nga koposikap do tangaanak diolo do minsingilo id sikul."

"Nabantalan nogi dahai do tulun Kadazan kiumur do 40 toun om id siriba dilo nopo nga monoroinsan poh do monongkiboros Kadazan tu momoguno yolo do Inggilis om Malayu id karajaon." ka disio.

Mooi do kopogidu mantad kobolingkahangan dilo, minoboros ii Rita kokomoi do pinaharo do KLF ot pipiro koimaan miagal do pialaan manangon om monurat susuyan id boros Kadazan om nogi mongunsub diolo monongkiboros Kadazan id walai.

- Bernama

Thursday, January 26, 2012

100 Sinuratan Solinaid Do Sontoun

Nogonop nodi do sontoun om sombulan iti Bolog 1Dusun. Bolog diti noukaban ontok di 17/12/2010 miampai do sinuratan kumoiso kokomoi do ponguhatan "Koilo Koh Mimboros Dusun?"

Mogisusuai poh poinsuang id bolog diti sobaagi do pongunsub do tulun Dusun do monurat. Haro nogi pipiro noputan natadwib, bolog, komoiboros om kabar-kabar do pinosuang id kalansanan do monginsikap tumombului om mambasa do sinuratan suai id woyoboros Dusun.

Haro nogi pipiro purujik miagal do Wikipodia Dusun om monimung do mononoluod om susumokodung do tulun monunurat id woyoboros Dusun. Haro pipiro monunurat Dusun id Wikipodia Dusun nga sasabab noh do songingkaraja ngawi, monoroinsan noh do koponurat. Gisom noh do baino, sinuratan id bolog 1Dusun nopo nga soginumu do 100 sinuratan kaampai noh do sinuratan diti. Id Wikipodia Dusun nopo nga haro soginumu 101 sinuratan.

Monunurat id bolog 1Dusun nopo nga;
  1. Francis (Yoho)
  2. Franelya
  3. Andreas Alex John
Kotoluadan kumaa do monunurat id Wikipodia Dusun. Yolo nopo diti nga;
  1. FRANCIS5091 (193 niditan)
  2. Jose77 (101 niditan)
  3. FRANELYA (81 niditan)
  4. Felcy (52 niditan)
  5. Scriptor (40 niditan)
  6. Anonymous (26 niditan)
  7. Romaine (15 niditan)
  8. MerlIwBot (4 niditan)
  9. CommonsDelinker (1 niditan)
  10. SPQRobin (1 niditan)
  11. SPQRobot (1 niditan)
  12. Ezagren (1 niditan)
  13. U.Steele (1 niditan)
Gisom do baino haro soginumu 578 mambabasa do nokotombului id bolog 1Dusun minaya do Google, Facebook, Cbox, Yahoo, Linjit, bolog Wakid di tama Barait di tapa om pipiro nopotan mantad pipiro natadwib do suai.
Tutumanud toi mambabasa nopo id bolog 1Dusun gisom noh do baino nopo nga soginumu do 20 tulun.  Kotoluadan do sokodung dokoyu. Alansan oku do kotilombus sokodung mooi do koingkakat noh daa iti woyoboros Dusun.

Tuesday, November 8, 2011

Okuri tulun do popindalin boros suai kumaa id boros Dusun tu modosi do kasala om pingirakan. Nunu nopo boros nga kikobolingkahangan ontok ponimpuunon do papadalin. Sundung dilo, awu tokou nopo potimpuunon mantad baino, otilombus moti do ingaa kotutukon.

Miagal diti boros Inggilis do podolinon id Malayu nga kotompuirak kababasaai do komoyon nga kuroyon poh tu awu poh gia nopongoh do papadalin.

Why Malaysian Government insists on using English for math and science?

This is because the whole world uses the language as an information and/or technology language. How dangerous it will be if we try to use Bahasa, especially in school. See example below:-

  1. Hardware = barangkeras = (Dusun: tangakakamot)
  2. Software = baranglembut = (Dusun: ponuang-nuang)
  3. Joy stick = batang gembira = (Dusun: tutunud)
  4. Plug and Play = cucuk dan main = (Dusun: porulukon om gunoon)
  5. Port = lubang = (Dusun:porulukan)
  6. Server = pelayan = (Dusun:monunulung)
  7. Client = pelanggan = (Dusun: momomoguno)

Podolino iti:

That server gives a plug and play service to the client using either hardware or software joystick. The joystick goes into the port of the client.

Id Malayu nopoh nga:

Pelayan itu memberi pelanggannya layanan cucuk dan main dengan menggunakan batang gembira jenis keras atau lembut. Batang gembira itu akan dimasukkan ke dalam lubang pelanggan.

Pinadalin do Google (translate by Google):

Pelayan yang memberi perkhidmatan plug and play kepada pelanggan dengan menggunakan kayu kegembiraan sama ada perkakasan atau perisian. Kayu kegembiraan pergi ke pelabuhan pelanggan.

Nung id woyoboros Dusun;

Iri monunulung manahak do kotulungan porulukon om gunoon montok do momomoguno mongguno do tangakakamot toi ponuang-nuang do tuntuduk. Tuntuduk mangan pootodo (poruluko) id porulukan do momomoguno.

Awu pondo daa koirakan id woyoboros Dusun kino?

Friday, November 4, 2011

Kuda mangakan sakot

Haro songulun mongingira do mongintong karatas pongolukisan do songulun tanak sikul dau it nouruh kogobulan.

Sigu : Nunu linukis nu diti Gondu?
Gondu : Kuda mangakan sakot boh ilo, sigu.
Sigu : Hinonggo di sakot dau dilo?
Gondu : Naawi do nokotop dilo kuda.
Sigu : Om, nonggo di ot kuda dau?
Gondu : Nakapamanau noh. Minongoi pongkotop hilo sodu?
Sigu: ??? (Id ginawo, soputon daa ti nung pasagaon do Komontirian Balajaran)

Woyoboros di Nopupusan

Boros nopo nga ralan do mirumoh mooi do kopirati komoyon om kotunud tongoyon. Pomusarahai noh do pongkuro nung ingaa woyoboros id pomogunan tokou. Woyoboros mimbawor nga ingaa. Miagal kaanto do watu, awu mongogura toi mogisunsung-sunsung nopoh kaanto.

Umbalai gia nung songulun kono do koilo mimboros woyoboros Dusun om iri wokon nopoh nga awu nu di orotian woyoboros diolo. Yolo nga awu di minsingilo do nunu borosonnu tu ika nga awu koilo monuduk diolo. Miagal do dungau om tasu kaanto ka ngai do tulun nga osorou ku om kopirati poh dungau om tasu tu soira do mongusig ilo tasu, minsodu noh ilo dungau tu ka kaanto gia id ginawo di dungau om 'monogod doho do tumoning dau'.

PautanTumanud do Pisompuruan Koisaan Tangabangsa (PBB) monikid duo minggu, haro iso woyoboros atagak id pomogunan om soginumu 6,000 woyoboros maso noh do tumagak tu ingaa nodi monutur dilo.

Woyoboros di tumagak nodi nopo nga;

  1. Camikuro (Samikolo) - Haro 8 poh tulun koilo do mimboros. Pomitanan boros nopoh nga miagal do kawali (kuda), polyo (manuk), pato (patu), katujkana (kara), ma’nali (tasu), mishi (dungau) om waka (sapi). Oruhai noh do nopupusan woyoboros diolo tu nokolohing nodi iy monunutur om momoguno nodi yolo do woyoboros Sipanyol do monikid tadau.
  2. Dumi (Sotmali) -Dumi, iy koubasan do potuturon id bawang Tikan dan Rava, Nipol. Potuturon nogi id konuluhan do Kabupatin Khotang id timur do Nipol. Iti nopo nga woyoboros Kiranti, iso pangoh do boros Tibito-Burman. Miampai do soginumu 8 tulun monunutur di toun 2007, awu noh alaid om olimpupusan woyoboros diti.
  3. Ongota (Birali) - Ontok di toun 2008, haro 6 poh tulun koilo do mimboros id woyoboros diti nga sinokodung di songulun propisor mantad Unibositi Addis Ababa id Itopia do minonoriuk kokomoi do woyoboros diti.
  4. Liki (Moar) - Woyoboros diti potuturon id pulau Sarmi, Kabupatin Jayapura om Kansamatan Sarmi, ponong Indonesia. Ontok di toun 2007, noilaan maya do ponoriukan do soginumu 5 tulun koilo do monutur do woyoboros diti. Sundung di pogulu nopoh nga gunoon ot woyoboros diti id panambayangan.
  5. Tanima (Titawo) - Id Kopulauan Solomon, woyoboros Tanima diti gunoon id Pulou Vanikolo, Timotu Propinsi om id kokompungan Imua. Baino haro 4 poh tulun monutur dilo tumanud di ponoriukan ontok toun 2008. Tanima nopo nga woyoboros nokopiruhang mantad Austronisia om nogi Malayu-Polinisia Piintangaan-Timur, om Kolautan. Kogumuan diolo iy koilo do Tanima minundali momoguno do woyoboros Pijin toi Tianu. Boros Tanima nopoh nga miagal diti: wikini (papanaho), laro (kumaau), la vamora (montok karaja), om la munana (montok lumungata).
  6. Injirip Bantoid - nopo nga woyoboros id Nijiria.Nokoumbal do pinotutur id Kamirun nga baino awu nodi. Haro poh monunutur diti id Mambila miampai naralatan do woyoboros Ba dan Mvop. Ontok di toun 2007, haro 4 poh tulun di nokotongkud noh do koilo monutur.
  7. Siminuabi - potuturon id Uti, Kolorado, Souton Paiut, Utah, Arizona Utara, ponongkaabatan Nivada, om id bawang Colorado, Kaliponia. Sundung do ogumu poh daa tinaru Siminuabi nga tumanud di ponoriukan ontok toun 2007 pinopokito do haro 3 po tulun nosukod do koilo monutur . Boros nopo diolo kokomoi do poinsorili nga; kaiv (nuluhon), hucip (rahat), mahav (kayu), om tittvip (tana).
  8. Limirig (Pak, Bik, Sasar, Lion, Lim) - Woyoboros gunoon id Vanuatu,iso pulau id Pulau Lava Vanua, Samudra Pasipik kisinodu 1.000 kilomito id kosilahon Australia boogian utara. Boros di potuturon do 2 tulun ontok di toun 2008. Limirig kipangoh do apat kawo nga oinsanan nga nolimpupusan noh.
  9. Kaisana - iso woyoboros di gunoon id baang Japura, ponong Brajil. Korikot nopo di iy tulun Potugis id kinoyonon dilo nga haro poh 200 okoilo do monongkiboros diti woyoboros Kaisana. Ontok di toun 2006, haro songulun poh koilo do mimboros.
  10. Taushiro (Pinso) - nopo nga woyoboros poinsandad id poru. Potuturon id baang Tigri om baang Asayasu iri pantod do Ahuaruna. Nointutunan sobaagi do woyoboros minsonsondiri tu ingaa rolot id woyoboros do suai. koubasan diolo do mongintob iso gisom do hopod. Numbur iso roitan do 'washikanto'. Katalib nopo do hopod nga roitan do 'ashintu' miampai monuduk id tunturu do gakodnu. Ontok di toun 2008, maya do ponoriukan di paiapanau, haro poh songulun koilo do monutur do woyoboros diti.
Nah, awu tokou nopo mimparagat do monutur, monurat om mambasa id woyoboros Dusun nga korundun noh moti iti boros tokou.

Pinogonuan:
Bahasa yang hampir punah

Thursday, October 6, 2011

Norikot Nodi Gumamas

Norikot nodi tulan Gumas. Gumamas kou no ti?



Ngaran tulan doun Dusun diti nga gunoon nogi do karatas kabar Daily Express. Okon nopo ko Dusun om isai poh di gia mongoguno diti. Ubasanai tokou noh do mongoguno mooi do kotungkus noh daa kumaa do rampayat tokou.

Pinogonuan gambar: Patauboys

Tuesday, October 4, 2011

Olumis Noh Tadau Baino Nga Awu Oku Dii Kokito

Kitanakwagu do nobolou poinrikau id tukad kakadaian miampai tupi poindoros gakod dau. Poingilih nogi tanda "Sokodungo oku tu bolou!" Kitusin nogi do tokuri do poinsuang id tupi.

Talib noh songulun kusai. Paganu isio do tongotusin om potumposo no id tupi. Onuo noh kawagu disio iy tanda om ponurat-nurat noh ponongsambalik Poiliho no dau iri mooi do okito di tumatalib iy sinuratan kawawagu.

Kapamanau po isio, tongoulun di tumalib sontoluod-toluod poh do tusin montok di nobolou. Sosodopon diri, sogulio kawagu di kusai iy minongolon do tanda do mongintong ondum poingkuro noh. Nointutunan di nobolou iy pamamanau dii kusai om uhot noh do "Iya toi minongolon dilo tandaku di kosuab? Nunu di pinosurat nuh?"

Ka di kusai, "Posuratoku nopo iy totopot. Pinoborosku iy binorosnu nga id woyo do suai. Nokosuratku do 'Kinolumisai  diti tadau baino nga awu oku dii gia kokito."

Goduduo tanda sopikomoyon do nobolou iy tanakwagu. Nga iri tanda koiso minonilombus komoyon do bolou iy tanakwagu. Tanda koduo minomisunud do tongoulun kokomoi do awasi nasip diolo tu awu nobolou. Kagagang koh do atandai nogi iy tanda koduo?

Kopousuian do susui, unsikoho dia, sompingkoilo no, songkowonsoi noh. Pomusorou tososonong do poinsuai.

Nung koruba ko do 100 (hatus) koihadan id pomomogunnu, pokito kumaa do pomogunan do haro poh 1000 (hasa) kounsikahannu. Kada sosolo iy notoliban.

Ponoguang doid katatapon. Sumoguang aiso korosian. Toboyon totoboyon tongkiadai pododosi.

Kolumisan nopo nga kokito tulun kongingis. Nga iy poingkolumisan, ika no iy pinopongingis.

Pinadalin mantad "Hari-hari Yang Indah"

Monday, January 3, 2011

Karalan-ralano do Popodusun di Boros Noolos

Miagal nogi do bansa suai, bansa Dusun nga haro nogi pomboboros di noolos om pomboboros do pinodusun. Haro nogi pomboboros di nokosuang no tomod sundung tu kiharo nogi daa pomboboros diri doid boros Dusun.


Boros di noolos
Pomboboros di noolos nopo diri nga pomboboros diti naanu mantad pomboboros songkosuaian miampai do ijaan om komoion antod dau.
Pomboboros Dusun
Komoion
Pomboboros noolos
Pomitanan
logo
panakatanda pointantu do tiiso tinimungan om kirati
logo (Inggilis)
Minanganjur o Pisaan Dusun do pialaan mongolukis do logo kawawagu. 
tanda
ginorit, soginol, tuni toi nunu nopo iri milo do pongintutunan
tanda (Malayu)
Tanda nopo norolihan sogiton donggi nga sikog adalaan do sogiton om adalaan oinggalahan do tulu.

Boros do pinodusun
 Boros do pinodusun nopo nga boros di pinosuai no kouni-unio om ijaan nga miagal ma komoion diri boros nantadon. Boros di pinodusun nopo nga miagal diti;
Pombooros Dusun
Komoion
Pomboboros Nantadon
Pomitanan
sikul
tionon do minsingilo
school (Inggilis)
Kada kou pilalawong do mongoi sikul mooi do koinsawat no toilaan.
sipoot
Nunu nopo maan di momoguno do ginoris om dinadi do korohian om pialaan
Sport (Inggilis)
Pinapaharo o Mojilis Sipoot Kabansaan do pialaan sipoot koubasanan di tadau konihab.


Boros do songkosuaian di nokosuang
Boros do nokosuang toi nokorolot nopo nga boros songkosuaian di nokorolot om naramit doid boros Dusun sundung tu kiharo no boros laid doid boros dusun. Boros do nokosuang nopo nga miagal diti;

Boros Dusun
Komoion
Boros Nokosuang
Pomitanan
Dumuom
Mongoduom om monolon do tiiso
Makan (Malayu)
Makan kou po tintod do mamanau mooi do awu no looson id tindalanon
Tigok
Monigok toi monolon tiiso yi wawaig miagal po toi do waig, kupi om susuai po.
Minum (Malayu)
Tumingkod kou po do toruhai. Minum tokou po
Kalong
Tiiso iri miagal do golong tongokoro (sinsing) do pinogioput-oput; karo; karong
Rantai (Malayu)
Noputut iri rantai bosikolku.