Bolog Iso Dusun Sompomogunan
Pason Kointutunan / Kabar Nopili
TUTUMANUD
Sunday, December 25, 2011
Pason Krismas
Posurato noh pason Krismas do hiti.
Thursday, December 15, 2011
Download Borang Permohonan Bantuan Rakyat 1Malaysia
Kooturan nopo do mokianu sokodung diti nga;
- Mamasok Malaysia
- Kusai toi tondu di momuruan do paganakan miampai do ginumu koonuan RM3000.00 toi id siriba ko ilo.
- Tulun nongolohing i kiumur 60 toun om osongulunan (pointobilang) i kitoonuan RM3000 om id siriba ko ilo.
- Mykad / Kad Pulis / Kad Susumangod (Amih / Tantara)
- Pongiraan toi risit do gaji i kawawagu montok di mokikianu do gogojian.
DONLOD / DOWNLOAD BORANG
Tuesday, December 6, 2011
Korita Toun 2011
Peugeot RCZ nopo nga kop di kitirikohon do 2+2, ginonop miampai do gior longonon toi oporian. Korita diti momoguno do injin do 1.6 lito kikuasa do turbo ‘twin-scroll’. Iri nopo kigior oporian nga kapalabus do 156 bhp om 240Nm tork nga iri gior longonon nopo nga kapalabus do 200 bhp om gisom do 275Nm tork.
Kopongoruhang nopo do ginoris RCZ diti nga tinambaan do aerodinamik pointantu miagal do spoiler id dohuri. Spoiler poindohuri i kopinggura kumaraja popoimbang tinan om pomogunaan tumau injin tumanud do siniau papamanau id talun-alun.
Nung kolobi 85 km/j ot sinaiu, mungkalad id sudut 19 darjah (Posisi 1) om koguli do olopi id siriba do siniau 55 km/j ot siniau. Id sinaau kolobi do 155 km/j, spoiler ponontohuri mungkalad id sudut 34 darjah om koguli id posisi 1 montok siniau 145 km/j. Suai ko ilo, iri doribo milo dopopoungkalad di spoiler ponongtohuri momoguno do butang id konsol tanga.
Thursday, November 24, 2011
Sudawil Do Koposion

ogumu tuwa mogikawo-kawo,
aakanonku marahang aragang kabang;
Kuroyon podi aiso sawo,
nadalaan kinosokoyut aiso muhang..
sumandak magatul-gatul,
imuri-murion turos sondiri,
mogot nogi poimbilang salajul,
koposion sondiri tinan sondiri.
olumis-lumis ilo bawang,
bawang tolumis id disan do koporingan;
kada popoinsiriba tulun di poimbilang,
tu iyolo nga tulun winonsoi'd Kinorohingan
tuni do tombolog opian-pian,
mulud-tulud moi sako' doid raan;
au monguro nung agayo tian,
tu okon ko soliwan intangan do kinorohingan
Linumis-numis i gonob do wagu,
gonob poinsidang id natad do walai;
linundus di yumandak linangkas di tanakwagu,
okon ko kotimporon gisom do tikapatai.
osinggawa kawalaian sopidoros-doros,
oruhai kapalid dot amu mokitunud;
aiso guna' nung olumis o koturos,
nga' oitom o ginawo tirad di tangud.
Tuesday, November 22, 2011
Kapahabaran Dusun

Kapahabaran doun Dusun di pogulu nopo nga maya do susunud tu ingaa poh gia koilo do monurat ontok diri. Sundung do ingkaa, nokotilombus iti tu iri no ralan do paparati kumaa tangaanak kokomoi do kopoposion id pomogunan.
Otumbayaan oku do tulun Dusun di pogulu nopo nga haro nogi karalano do ponunurat nga awu nokosurat id watu toi id kulit-kulit do buru-buru. Ponunurat nopo diolo nga id roun do kayu i roitan do 'purak sambalik'. Roun diti luangan momoguno do sondulu om iti noh i gunoon diolo do mongintob om mongontong do koulah-ulahon tadau miagal do magadau, rumasam toi nunu nopo. Sinuratan diolo nopungaranan do 'pimato' tu momoguno do luang id roun. Nung posombolikon iti roun nga apalid nodi komoyon om rinoitan do 'purak sambalik' tu kotunud nung intaan mantad id boogian topurak. Soira nokoinggumu i pimato, tinimung iti om pinosuang id rugut nga obinromuk gia iti nga awu i natagak tu noowit iti gisom noh do baino.
Notungkusan iti tu tulun Dusun nga maid-laid nga mukod-sukod nogi toilaan om nokoruba nodi do tapui. Tapui diti nointutunan diolo maya do kinopiduntukon do duo watu. Dusun di pogulu nopo nga poposikit do tapui maya do duo watu topurak i piduntukon om haro gapas do giman (awu oku kosorou do nunu pongoroitan). Poninikit do tapui diti pinungaranan do 'titikan' tu popitutukon gia do posikit. Mantad do tapui, nokowonsoi do 'kuron' om i pimato diolo nokosurat id kuron. Kikotumbayaan do ponunurat 'abjad' A-B-C do baino nopo nga mantad do pimato tu maya do ponunurat id roun kayu, tantu do koundalih id kuron, id tolig do kuang (kinoyonon diolo).
Susuyan diti pinosusui do molohingku di toun 1987 poh om baino, kosorou ku noh om umbalai ku noh do mogihum nunu no sinuratan id roun nga iti noh nokitoku, http://id.wikipedia.org/wiki/Lontar. Sundung do misuai iti 'purak sambalik' om 'lontara' nga agayo kotumbayaanku do sinuratan diolo nopo diti nga mantad do karalano ponunurat 'pimato' doun Dusun om yolo nopo diti nga Dusun i di pogulu poh.
Komoiboros:
- kapahabaran - kesusasteraan
- totongonon - cerita mitos
- susuyan - sejarah (cerita benar dalam bentuk lisan)
- habar - berita baik
- kabar - berita baik atau buruk (berita)
- purak sambalik - sejenis daun kayu
- rugut - bekas diperbuat daripada buluh
- pimato - abjad Dusun menggunakan lubang dalam daun 'purak sambalik'
- titikan - sebagai pemula api pada zaman dulu
- kuron - pelbagai jenis pinggan mangkuk dan periuk belanga yang dibuat daripada tanah liat
- kuang - gua
Gambar mantad: http://id.wikipedia.org/wiki/Aksara_Lontara
Sunday, November 20, 2011
SISINDIRON: KOSIMBAYANANKU
Norikot nodi tadau do kosimbayanan ku,
Nakatalib nodi toinsanan i pinapawagat pomusarahan ku,
Nokotimpuun nodi i tadau do koundarangan,
mantad di kinorikatanku doid tana' do kinogoyoon ku.
Iti no daa o kalansanan ku,
Moi daa toririmo nopo osonong o ginawo ku,
Do monoguwang timpu do koundarangan diti.
Lihuan ku po daamot o konunu-nunuan di dong kosikul-sikulan,
Tu osodu po o timpu do momusou indoh.
Id timpu do koudarangan diti,
Alansan oku daa dot alangga nopo o pomusarahan ku.
Maha' daa om muhang-ruhang nondo o kotoronongon do pomuragadan ku.
Maha' daa om aiso nondo kobolingkahangan
di kopomohukot do pomusarahan,
Om toririmo nondo dot osonong o topurimanan ku,
do solinaid do tadau do koundarangan diti.
Id kosimbayanan ku ngai',
Sipomonsoi oku daa it osonong,
tumanud do korohian do Kinorohingan.
Moi dot a' oimbayatan o ginawo ku,
do monuhuk korohian di dong tinan,
i kapamaraag do pomusarahan dit osonong,
om i kayamut nopo iman-imanon dit olidang.
Nung sokiro daa kisinundu oku,
Om kopomutalad oku nogi,
Mintulud oku nondo id soribau do pomogunan,
Do mogihum i babang do buluntung,
do maan do ponokososokoon om ponokotindai-tindai.
Nga kuroyon podi tu tulun oku toomod,
Dot iri piya ot iman-imanonku do papalangga i pomuragadan ku.
Ondung kotindohoi o timpu,
osimbayan oku daa'ndoh gisom dot alaid,
nga' kuroyon podi tu a' miloh do potingkodon o timpu,
tu iri no katapatan di poingharo mantad.
Iri no tu timpu nga' malib-talib nopo,
gisom do kolimpupuson do tadau do koundarangan diti,
Komoyon do ko'oiyon do tadau do kosimbayanan.
Nga okon ih ko' iri ngai' o kopomusou doho,
tu iri no o kowoowoyon do timpu di natantu mantad.
Pagatangon ku o timpu ku ngai',
Do solinaid do haro po o kosimbayanan ku,
Om manu oku daa,
dot a' nondo orubatan o timpu ku ngai',
Gisom do kolimpupuson do tadau do koundarangan diti.
Sinuratan di : Andreas Alex John [Pitimungan Do Dusun (Group)]
20.11.2011
jam 20:11 (8.11pm)
Friday, November 18, 2011
Jambatan Tamparuli
Pak pak kangkundo
Sumunsui do sunsuyon
Sunsuyon do Tamparuli
Kikasut gontod tawakas
Sumunsui do sunsuyon
Sunsuyon do Tamparuli
Pak pak kangkundo
Kikasut gontod takawas
Norubat no di kasut ku
Naratu hilo sunsuyon
Sutakin po di noolu
Noowit ku ginumuli
Ontok di tadau madsa
Tomu id Tamparuli
Mingusuk po hilo kadai
Mokikasut gontod takawas
Mantad do sinding dilo, simbaro iti ponguhatan.
1. Id nonggo konoyonon do Sunsuyon Tamparuli?
A. Tombunan
B. Tamparuli
C. Kota Kinabalu
D. Sarawak
E. Tinom
2. Id nonggo kinorotuon do kasutku?
A. Hilo sahau sunsuyon Tamparuli
B. Hilo tomu Tamparuli
C. Hilo id walai di Yanak-anak
D. Hilo kadai pangakanan id Pakan Nabalu
E. Hilo id tomu Kuta Bulud
3. Nokuro tu miningusuk oku hilo id kadai?
A. Momoli do saging
B. Gusaon do pulis
C. Papadagang do layoh om paranggi
D. Momoli do sutakin
E. Momoli do kasut gontod takawas
4. Ontok tadau kopiro haro tomu id Tamparuli?
A. Magus
B. Madsa
C. Mansak
D. Kurudu
E. Tadau-tadau
5. Suangai do boros pomogonop i kopiagal komoyon do 'naratu'.
____________ iri kasut gantad takawas disio.
A. Nokodungur
B. Nobubus
C. Nolimpak
D. Natatak
E. Nasaug
Isai orohian do monimbar, mangai nopo simbaro tu kopongoruhang nogi diti do toilaan tokou.
Thursday, November 17, 2011
10 Tinungkusan Do Natagak

- Kotumbayaan - Naalanan nodi do kotumbayaan Kristian om Silam
- Tuunion - Ingaa nodi tagung, sompoton, turali, tongkungon
- Koubasanan - Ingaa nodi mamantang do tulun suai (sogit, babas), mamantang do susumuni om buru-buru. Naalanan nodi do mamantang tinumon di kaawuk.
- Tana / Kinoyonon - Ingaa nodi tana sondiri. Tana dongkarajaan toi tana do tulun Sina nopo tomod. Milo gia do bolion wagas hilo id kadai.
- Gaba - Ingaa nodi tungkasip, barait, wakid, tandus, dangol, sopuk, laa, tontiwil. Ingaa pimpig tu milo nodi momoli do manuk om tonsi id kadai Sina.
- Walai - Ingaa nodi walai poring, sulap, winatang om oinsanan kowoyo-woyoon do walai koubasanan.
- Kowoyo-woyoon koposion di osonong - Naalanan nodi do moniop dadah, 'seks bebas', pataam do tanak, momobog, monunsung do tulun, manakau, magampalas om mongudut.
- Mamantang do sungkad-tukad - Naalanan nodi do koposion mimpori-pori tu awu asaru koruba di sungkad-tukad. Dau om dau, doho nopo nga doho.
- Kagayaan ginawo - Okoro nodi ginawo do tulun Dusun tu ulak-ulakan do bansa suai. Nunu po gia haro? Sayau Dusun om rasuk Dusun poh nga awu kotutun. Ogumu nodi gia rasuk do mantad id 'kilang' om olumis nogi pananari do 'Urang Puti'.
- Tongoilaan - Di pogulu nopo nga haro ponunurat tulun Dusun roitan do 'Pimato' nga natagak nodii tu naalanan do 'Alphabet' toi 'Abjad'. Tongoilaan momonsoi do tubat mantad do susumuni om suang talun miagal do 'bayaki' nga natagak nodi. Kokomoi do rombituon (astronomi) nga natagak nogi. Pongoroitan do 'tulandaat', 'gogor', 'misaang' om susuai poh nga awu nodi otunudan komoyon tu ingaa nodi monuduk.
- Boros - Tumanud ponoriukan do Universiti Putera Malaysia 11.90% tanak tulun Dusun koilo do mimboros boros Dusun. 68.28 % i sumukod nogi karati nga awu koilo mimboros Dusun.
Tambahan pula, golongan tua sejak awal-awal lagi boleh disifatkan kurang prihatin tentang budaya sendiri tetapi lebih senang dengan budaya luar seperti pengucapan bahasa. Situasi ini ditujukkan oleh ketua keluarga yang banyak menggunakan bahasa Melayu bila berinteraksi dengan anak berbanding dengan bahasa ibunda.
(ETNIK DUSUN DI SABAH: Satu kajian kes di Kampung Lingkudau, Ranau, Pensyarah: Dr. Ezhar Tamam. Disediakan oleh: Hajimin Hj. Maslin, Dayang Hirdawaty Maarof , Yusof Rashman, Hasiah Hasnah Laumin dan Amirin @ Peter Dani)
Riporon: Kokomoi do ilo ko-10 http://www.sabah.net.my/nurfirdaus/universiti/kom3204silang.htm
Gambar mantad: http://gunsirit.com
Monday, November 14, 2011
Tulun Sina mimboros Dusun

(BL = Bundu-Liwan, S = Sina)
BL: Koilo koh, notipuan oku di konihab.
S: Osian koh no? Nga ososonong kopo indo dino. Intaaiku gia dii nonggo notipu. Longon ko takod?
BL: Ish... dia boh. Okon bogia notipuan hongon. Naanu do tuhun tusinku. Binohongan oku kangku diau.
S: Atuk-atuk palado. Moningot boh gia pomosuan id bohungan. Nouruh kono do nosingot?
BL: Okon boh gia nosingot, tinipuan oku kangku dii.
S: Tinipuan kanu nga osikap noh do nolingos.
BL: Awu poh nolingos toruol ginawoku diti. Ika nogi kaagu dino manangi-sangi doho. Maksudku nopo nga awu otopot binoros di tuhun. Ka dau, nokoontok isio do lutarai nga ingaa kad kointutunan do gunoon maganu di tusin. Sakali do tinahak ku i tusin, pataako dau i karatas lutarai, om ongoyo ku onuo hilo kadai lutarai nga tipu iri karatas.
S: Oo, boroso noh do noudutan koh kaa. Nga okon bogia ko 'tipuon' iri karatas, kinison nopo. Piro di ginumu nakatahak nu?
BL: Nuu kanu.. nokodut? Nokodut kasaari ginawoku. Soribu natahakku tu hopod ribu kaka diri lutarai. Aanuku po kaka om patahakon ku noh kawagu soginumu do 4 ribu montok di ponipu diri. Norugi oku noh.
S: Atukoi, nosulu po kawagu rugi.
BL: Okon nosulu rugi..
Awu monguro nung okon ko tulun Dusun ilo BL. Nga???
Logot-logoton minsingilo boros Dusun.
Friday, November 11, 2011
Sokodung
Popoimbulai do sinuratan maya do buuk nopo nga apagon o karaja. Monikid toun, osonong noh do haro iso toi duo buuk sinuratan id woyoboros nga padagangon do akawas gatang tu kosomuli noh daa i tusin pinalabus om mooi do kapalabus noh daa do buuk sumusuhut.
Nga sokodung mantad tulun tokou do momoli buuk diti nga osiriba poh. Apagon o gatang ka diolo tu potipongon diolo di buuk sinuratan id woyoboros do suai. Id woyoboros suai nopo nga ogumu monokodung mantad kotinanan okon ko dounkoporintaan (NGO) toi kotinanan dounkoporintaan poh nogi.
Haro noh pipiro sinuratanku do magandad poh do polobuson soira ogonop tusin. Montok do iso buuk i kikinapal do 50 bolikon nopo nga kapangawi do RM5.00 nung polobuson soginumu do 5,000 dolinan om nung soginumu do 10,000 dolinan nga kopongoguno do RM 3.00 monikid dolinan.
Montok do ponimpuunan mumbal oku do papalabus soginumu do 5,000 dolinan i kapalabus do soginumu RM25,000.00.
Soira do kalabus iti, maanku potikido id pointongkop walai pambasaan id pogun Malaysia miampai ingaa kagatang. Buuk diti milo do udaron maya do pos miampai ingaa kagatang nung udaron mongoguno do ngaran koisaan (persatuan) toi tinimungan (kelab).
Potikidan nopo do buuk sinokodung dokoyu nga;
1) 5 dolinan montok Perpustakaan Negara Malaysia (tumanud di Akta Penyerahan Bahan Bercetak)
2) 2 dolinan montok monikid walai pambasaan do monikid pogun (mantad Perlis gisom id Sabah)
3) 1 dolinan montok monikid walai pambasaan rapang (cawangan) om pambabasaan kampung (perpustakaan desa) i pointongkop do pogun Sabah.
Potoluodon koinsanai nopo nga 1,000 dolinan toi kopongoguno do RM5,000.00 montok do mangadalin (percetakan). Awu poh kohompit kagatang do pos om sasakayan do popintikid diti.
Alansan oku do haro monokodung do purujik diti. Todoso noputan id http://francis1.webs.com/apps/donations/campaign do mongintong ralan monokodung.
Kotoluadan.
Wednesday, November 9, 2011
I Linusuvon Om Tangon Vokon Do Rungus
Montok kointalangan poinggonop, muhot di:
Puan Jaiton Saridi
Perpustakaan Negeri Sabah, Jalan Tasik,
Off-Jalan Maktab Gaya,
Luyang, 88300 Kota Kinabalu
No.Tel : 088-214828
E-mail : Jaiton.Saridi@sabah.gov.my
Tuesday, November 8, 2011
Miagal diti boros Inggilis do podolinon id Malayu nga kotompuirak kababasaai do komoyon nga kuroyon poh tu awu poh gia nopongoh do papadalin.
Why Malaysian Government insists on using English for math and science?
This is because the whole world uses the language as an information and/or technology language. How dangerous it will be if we try to use Bahasa, especially in school. See example below:-
- Hardware = barangkeras = (Dusun: tangakakamot)
- Software = baranglembut = (Dusun: ponuang-nuang)
- Joy stick = batang gembira = (Dusun: tutunud)
- Plug and Play = cucuk dan main = (Dusun: porulukon om gunoon)
- Port = lubang = (Dusun:porulukan)
- Server = pelayan = (Dusun:monunulung)
- Client = pelanggan = (Dusun: momomoguno)
Podolino iti:
That server gives a plug and play service to the client using either hardware or software joystick. The joystick goes into the port of the client.
Id Malayu nopoh nga:
Pelayan itu memberi pelanggannya layanan cucuk dan main dengan menggunakan batang gembira jenis keras atau lembut. Batang gembira itu akan dimasukkan ke dalam lubang pelanggan.
Pinadalin do Google (translate by Google):
Pelayan yang memberi perkhidmatan plug and play kepada pelanggan dengan menggunakan kayu kegembiraan sama ada perkakasan atau perisian. Kayu kegembiraan pergi ke pelabuhan pelanggan.
Nung id woyoboros Dusun;
Iri monunulung manahak do kotulungan porulukon om gunoon montok do momomoguno mongguno do tangakakamot toi ponuang-nuang do tuntuduk. Tuntuduk mangan pootodo (poruluko) id porulukan do momomoguno.
Awu pondo daa koirakan id woyoboros Dusun kino?
Pogun Pomogunan Sompomogunan
Oinsanan pomogunan poinsuang id sompomogunan do riniba diti. Riniba tokou pinungaranan do Sinunduan.
Id boros do Malayu nopoh nga;
Negeri asal orang Dusun dikenali sebagai Sabah. Sabah dimasukkan dalam negara Malaysia. Negara berhampiran Malaysia adalah negara Thailand, Singapura dan Indonesia.
Keseluruhan negara berada di atas bumi dalam dunia ini. Dunia kita dipanggil Bima Sakti.
Atukoi, Nakalantoi Koh

Otopot boros di Chong Ke Ting dilo do okon ko songulun noh lumansan dilo wawa. Gisom di baino haroh no soginumu 32,000 orohian dilo om 52 piatus nopo nga nokotopot ponimbar.
Mimang noh gia do koinsanai tulun kotopot ponimbar tu haro intolu pogumbalan do monimbar id monikid ponguhatan. Haro tolu ponguhatan it pinasandad do sorotolu-tolu pomilian do sisimbar.

Friday, November 4, 2011
Kuda mangakan sakot
Sigu : Nunu linukis nu diti Gondu?
Gondu : Kuda mangakan sakot boh ilo, sigu.
Sigu : Hinonggo di sakot dau dilo?
Gondu : Naawi do nokotop dilo kuda.
Sigu : Om, nonggo di ot kuda dau?
Gondu : Nakapamanau noh. Minongoi pongkotop hilo sodu?
Sigu: ??? (Id ginawo, soputon daa ti nung pasagaon do Komontirian Balajaran)
Woyoboros di Nopupusan
Umbalai gia nung songulun kono do koilo mimboros woyoboros Dusun om iri wokon nopoh nga awu nu di orotian woyoboros diolo. Yolo nga awu di minsingilo do nunu borosonnu tu ika nga awu koilo monuduk diolo. Miagal do dungau om tasu kaanto ka ngai do tulun nga osorou ku om kopirati poh dungau om tasu tu soira do mongusig ilo tasu, minsodu noh ilo dungau tu ka kaanto gia id ginawo di dungau om 'monogod doho do tumoning dau'.

Woyoboros di tumagak nodi nopo nga;
- Camikuro (Samikolo) - Haro 8 poh tulun koilo do mimboros. Pomitanan boros nopoh nga miagal do kawali (kuda), polyo (manuk), pato (patu), katujkana (kara), ma’nali (tasu), mishi (dungau) om waka (sapi). Oruhai noh do nopupusan woyoboros diolo tu nokolohing nodi iy monunutur om momoguno nodi yolo do woyoboros Sipanyol do monikid tadau.
- Dumi (Sotmali) -Dumi, iy koubasan do potuturon id bawang Tikan dan Rava, Nipol. Potuturon nogi id konuluhan do Kabupatin Khotang id timur do Nipol. Iti nopo nga woyoboros Kiranti, iso pangoh do boros Tibito-Burman. Miampai do soginumu 8 tulun monunutur di toun 2007, awu noh alaid om olimpupusan woyoboros diti.
- Ongota (Birali) - Ontok di toun 2008, haro 6 poh tulun koilo do mimboros id woyoboros diti nga sinokodung di songulun propisor mantad Unibositi Addis Ababa id Itopia do minonoriuk kokomoi do woyoboros diti.
- Liki (Moar) - Woyoboros diti potuturon id pulau Sarmi, Kabupatin Jayapura om Kansamatan Sarmi, ponong Indonesia. Ontok di toun 2007, noilaan maya do ponoriukan do soginumu 5 tulun koilo do monutur do woyoboros diti. Sundung di pogulu nopoh nga gunoon ot woyoboros diti id panambayangan.
- Tanima (Titawo) - Id Kopulauan Solomon, woyoboros Tanima diti gunoon id Pulou Vanikolo, Timotu Propinsi om id kokompungan Imua. Baino haro 4 poh tulun monutur dilo tumanud di ponoriukan ontok toun 2008. Tanima nopo nga woyoboros nokopiruhang mantad Austronisia om nogi Malayu-Polinisia Piintangaan-Timur, om Kolautan. Kogumuan diolo iy koilo do Tanima minundali momoguno do woyoboros Pijin toi Tianu. Boros Tanima nopoh nga miagal diti: wikini (papanaho), laro (kumaau), la vamora (montok karaja), om la munana (montok lumungata).
- Injirip Bantoid - nopo nga woyoboros id Nijiria.Nokoumbal do pinotutur id Kamirun nga baino awu nodi. Haro poh monunutur diti id Mambila miampai naralatan do woyoboros Ba dan Mvop. Ontok di toun 2007, haro 4 poh tulun di nokotongkud noh do koilo monutur.
- Siminuabi - potuturon id Uti, Kolorado, Souton Paiut, Utah, Arizona Utara, ponongkaabatan Nivada, om id bawang Colorado, Kaliponia. Sundung do ogumu poh daa tinaru Siminuabi nga tumanud di ponoriukan ontok toun 2007 pinopokito do haro 3 po tulun nosukod do koilo monutur . Boros nopo diolo kokomoi do poinsorili nga; kaiv (nuluhon), hucip (rahat), mahav (kayu), om tittvip (tana).
- Limirig (Pak, Bik, Sasar, Lion, Lim) - Woyoboros gunoon id Vanuatu,iso pulau id Pulau Lava Vanua, Samudra Pasipik kisinodu 1.000 kilomito id kosilahon Australia boogian utara. Boros di potuturon do 2 tulun ontok di toun 2008. Limirig kipangoh do apat kawo nga oinsanan nga nolimpupusan noh.
- Kaisana - iso woyoboros di gunoon id baang Japura, ponong Brajil. Korikot nopo di iy tulun Potugis id kinoyonon dilo nga haro poh 200 okoilo do monongkiboros diti woyoboros Kaisana. Ontok di toun 2006, haro songulun poh koilo do mimboros.
- Taushiro (Pinso) - nopo nga woyoboros poinsandad id poru. Potuturon id baang Tigri om baang Asayasu iri pantod do Ahuaruna. Nointutunan sobaagi do woyoboros minsonsondiri tu ingaa rolot id woyoboros do suai. koubasan diolo do mongintob iso gisom do hopod. Numbur iso roitan do 'washikanto'. Katalib nopo do hopod nga roitan do 'ashintu' miampai monuduk id tunturu do gakodnu. Ontok di toun 2008, maya do ponoriukan di paiapanau, haro poh songulun koilo do monutur do woyoboros diti.
Pinogonuan:
Bahasa yang hampir punah
Thursday, November 3, 2011
Sundait
- Ogumu o kirop nga asio mato
- Mongokot nung kokoton
- Kosumbilingan o guas, kawagasan o tuntuh
- Waig id poring-poring, amu okunggu-kunggu
- Minsawat-sawat momiropuhan / momidompuran
- Soonlopot takano pinsolianan dot mangakan nga amu awi-awi
- Iri nogi pomolopot akanon nogi maha nogi it lopoton om pagarabon
- Id sodu kopo om talangon kono do tulang
- Atatak nopo yurangkaya tilombus tapatai, atatak nopo mosikin osodu noh kosimbulan
- Asadapan dot makan nga amu ayahan-yahan
- Lisok oku poh, lumisok ka om poimbulai ot busul
- Kitundu-undu timpurulu
- Atanom om momitonsi
- Okito tonomon om amu okito mananom
- Iduwahon ot pananaman om isinuku kolobuson suni
- Kidila timpurulu
- Iri nogi pomolopot apasa, iri nogi lopoton amu apasa
- Kisusu pokilok
- Minsawat-sawat, momilinopot
- Sing lung pai do
- Kirasuk di tokoro poh nga pobulagoi soira nosukod
- Monguni koting-koting, monikid toun-toun
Tuesday, November 1, 2011
Koritapui Nosorob

Kuritapui do sinakayon soginumu do 200 tulun dilo nakapaampai do koposindualan soginumu do 12 tulun. Oinsanan it nosindualan nakaatod noh id walai pongusapan Kuin Ilizobot (HQE).

Tumanud di momuruan tagayo do koritapui JKNS, haro soginumu 70 talun-alun it sumoborong do ralan kuritapui winonsoi pinorianan do tongoulun. Koligogon talun-alun miagal dilo tu ingaa kasagaan mantad JKNS.
Gambar mantad: Dailyexpress om Berita Harian
Monday, October 17, 2011
Lampun: Tubat Do Bator
![]() |
Sinuratan karatas kabar kokomoi do Lampun Pongolingos do Bator |
- 12 kowoyo-woyo do bator milo do lingoson kaampai noh Bator Tinai (Usus Besar), Bator Lompupuk (Payu Dara), Bator Sosobuan (Prostat), Bator Tundu-undu (Paru-paru) om Bator Tompodu (Pankreas).
- Haro in10,000 ginoris do popokugui kosusunio sil bator nung piagalon do Adriamycin om Kimo iy koubasan do gunoon.
- Poinsuai mantad di kimo tu pinagaan do tua lampun nopo nga kapamatai nopo di sil tangaraat om mambalut di sil tongosonong. Iri nopo kimo nga sil osonong om araat nga kohompit do pataion gisom do alagasan ngai tulu di susumakit..
![]() |
Lampun do poingua |
![]() |
Linapakan lampun |
Riporon;
Say No To Cancer
Khasiat Durian Belanda
What is the name of the plant with leaves containg a substance purported to cure colom cancer?
Tangon: Tunturu
Agayo nodi iy tanak di Kinomulok om pomboros noh do "Oh, lumayag oku nodi idi" kah. Om korongou nodi kaka di Tunturu iri nga pomboros noh, "Idi, ngoyon noh barasai yo Bulontoi do mongumbaya doho" kah. Koruhang nopo ngawi dio Bulontoi do lumayag nga yoloi Angkayu. Ih Bulontoi nopo noh nga osonong kumaa di Tunturu. Ih Tunturu nopo dii nga pinosuwang di Kodu-kodu id towu. Pinotongoi nogi di Kodu-kodu solinso sayat do sadur.
Ibok nodi kaka yolo do lumayag om papanaho noh iy padau nga awu kapanau.
"Atukoi, osorou ku mala nga iy Tunturu poh awu nakatanud" kaka Bulontoi, om ngoyo gantayo ih towu om pamanau nogi di kaka iy padau do sumoborong hilo id rahat. Korikot diri kaka hilod soborong rahat om mibok noh kawagu yolo iy Angkayu mongoi pongindapu-dapu.
Pogulu do lumayag kawagu yolo om poboros nodi iy Tunturu do "Posowiton oku noh dokoyu hiti disan do rahat." kah.
"Umm...pataamon tia noh, paakanan do kilau." kaka dioloi Angkayu.
"Osian boh gia iy Tunturu ti." kaka di Bulontoi.
Posowito nodi kaka di Bulontoi iy Tunturu hilo id disan do rahat. Iri nopo sayat do sadur nga tinanom di Tunturu hilo id disan do rahat. Atukoi, solinaid do sombulan noh moti kaka yolo do luminayag.
Ponguwa nodi iy sadur do ogumu tomod om misosowoli podi kaka iy tikus do mongoi pangakan di sadur gisom do naawi. Nga haro kaka noolu do iso tua sadur do agayo kopio.
Ongoyon nodi di tikus nga ka di Tunturu "Ohom.... Awuku nodi kouyuhan nung awu dokoyu bolion" kaka. Poguliai nodi di tikus.
Korikot nodi kawagu iy tikus. Pointangau do sopuk toniba-niba, om iri nodi niboli di tikus di sadur do tagayo
Kaawi nodi iy sadur om misoromo do nokoguli yo Bulontoi. Tolibai noh kawagu iy Tunturu nga koundorong nogi iri padau.
"Atukoi, osorouku nga awu nogima noowit iy Tunturu." kaka di Bulontoi.
"Patamon boh ino, nuh mah guna-guna dii Tunturu. Paakanan nopo kilau." kaka dii Angkayu.
"Osian iy boh dogima iy Tunturu dilo." kaka di Bulontoi om owito noh iy Tunturu om osonong nogi di do minamanau iy padau diolo.
Om korikot nodi yolo hilo id walai nga onuo diri di Tunturu iy sopuk om posopuko noh. Soira nokosopuk nga kosilih do rangkaya tomod iy Tunturu.
Yo iy Angkayu nopoh dii nga pihum-ihum diolo oh koburu-buruon.
Pinadalin mantad; Tangon-tangon Dusun, Kg. Nuntunan, Koningau
Komoiboros:
Dusun > Molayu
- lumayag = belayar
- padau = perahu
- pongindapu-dapu = berniaga
- Sayat = biji benih
- Sopuk = sumpit
- misoromo = kebetulan
Komoiboros Inggilis-Malayu-Dusun
Lasimbang, Rita
ISBN 983-9325-20-5
2001
Gatang: RM12.00
Soginumu do 1,500 patod boros poinsuang id komoiboros diti. Nulud miampai do gambar linukisan di Langkawit mooi do asanang mangarati. Noulud do 51 noinansar. Osonong tomod iti montok di minsingilo nogi do Dusun!
Pinogonuan: http://www.klf.com.my/dictionary.htm
Saturday, October 15, 2011
Nonggo Osiau Mimboriud
Somonu nga 'oborulong' nogi mato tokou.
Friday, October 14, 2011
Kampung Kuyungon Tambunan
Minongiyon-iyon tongoulun id kampung diti ontok po di toun 1930-an. Tongoulun do minongiyon-iyon do hiti nopo nga mantad doid Kg. Ulu Tuaran. Ontok di ponounan 1964 ogumu nodi tulun nokorikot om minion id kampung diti mantad doid kampung poindoros miagal do Kg. Mogong, Kg. Tondulu, Kg. Papar, Kg. Longkogungan, Pinampang.
Orikot kampung diti maya do ralan garabol id tompus do ralan Kampung Tondulu. Nung mongoguno do korita nga orikot solinaid 15 minit tu mogot logot mangodoribo (popoibok). Kada kadalaai poposiau do korita tu mintakad, minruhuk om mingkinilong moti talun-alun Kuyungon.
Nung pamanahon nga orikot solinaid do sanjaam nung oubas mamanau. Haro pagatasan id disan do baang Tondulu (id gambar) nga maan poh kongkongo soluar om gantayo kasut toi solipar tu ogumu moti soborongon.

Soira korikot id Sikul Tosiriba Kabansaan Ragkam (SRK Ragkam), kada lihuai do mimponsu id wasai Ragkam. Ogumu sada do hilo nga kada onuo tu natagal no baang Tondulu. Isai nopo adapatan do maganu nga oontok do sogit.
SRK Ragkam noukaban di toun 1977 soira do pinaatag di Momuruan Kampung (Tiagak) gaman Masudang Somolu kumaa di wakil rayat Datuk Anthony Gibon. Notimpuunan pamansaian do sikul diti ontok toun 1973 poh om pinungaranan do S.K. Ragkam tu minaganu do ngaran lokos Ragkam iy pointoning do sikul.
Susumikul id SRK Ragkam nopo nga mantad doid kokompungan pointoning miagal do Kg. Tondulu om KG. Kuyungon. Di timpuunon nopo nga soginumu 13 no o susumikul id SRK Ragkam.
Tumanud di bolog 'Kuyungon Village' ginumu nopo do mongingiyon id kampung diti ontok di toun 2006 nga 500 tulun. Koinsanai tulun id kampung diti nopo nga Dusun.

Pogonu-onuan nopo do tulun kampung Kuyungon nga mororobuat miagal do mananom parai, momutung gata, mananom tua-ua, momikulam do sada, mananom do kinotuan om mananom do susumuni di koubat. Sundung dilo, ogumu nodi sukod wagu iy nakakaraja doid porinta om nogi kuntirik om poingiyon id sodu do Kg. Kuyungon.
Kogumuan do sukod wagu gumuli id kampung kinosusuon diolo soira do orikot Tadau Kaamatan om Ponounan Wagu.
Gambar: Tim L., Askelvin
Riporon;
Thursday, October 13, 2011
Watu Agung Id Tambunan
Baino, watu diti ginompi do sosongulun om haro kabayar do sumuang mongoi pongintong.
Ogumu tulun do otumbayaan kokomoi do moinat toi mantatamong do watu diti. Iti noh do nowonsoi kooturan kohompit do karalano sumuang id linimput toi sulap do watu agung diti miagal do;
- Pogoduhan tongoondu di mogontiyan do sumuang.
- Pogoduhan tongoondu di bandaton do sumuang.
- Mositi do pantangon iti watu. Okon ko songkoboros-boroson di tangaraat.

Gambar mantad: http://marcy-scrapblog.blogspot.com/2011/01/jom-round-tambunan.html
Wednesday, October 12, 2011
Pongundodoitan Do Buru-buru
Buru-buru | Kusai | Tondu | Sinukadan | Tanak |
Manuk | Tandaha | Golupo | Raraha | Piak |
Tasu | Gontoluhan | Duku | ||
Tungau | Dungau | Danggaron | Dumanggar | Tingau |
Wogok | Boli | Karud | Kakang | |
Karabau | Bangus | Garaduh | Tampanak | |
Patu | Putik | Kakak | ||
Sapi |
Insan tadau, iri natagak awu nodi oimbulayan tu ingaa sukod wagu do orohian mongimbulai.
Friday, October 7, 2011
Ngaran Do Tulun Dusun
Ontok koturu tadau kinosusuon, pungaranan do ngaran totopot (ngaran sumukod) tumanud do kinaantakan ontok di pogontianon, kinosusuon toi kinaantakan solinaid do 7 tadau id koposion do tanak diri. Sundung poh diri nga ngaran do tulun Dusun miloh nogi powolion soira do agayo tu tumanud noh do kowoyo-woyoon di tanak. Iri noh do songulun Dusun kingaran do ogumu tu id suai kinoyonon, suai pongolohou do tulun. Kosuang poh ot tulun Boritis ontok ponounan 1940-an, nonuan no dii do kad kointutunan mongoi do awu popinwolihon do tulun Dusun ot ngaran dau.
Ngaran do kusai asaru do potimpuunon do pimato 'A', 'B', 'D', 'G', 'H', 'I', 'K', 'L', 'O', 'P', 'S' , 'T' om 'Y'
- Antalik -osonong koposion
- Botirik - nosusu ontok ogumu gontirik
- Dumpong - nosusu ontok totuong
- Gumpok - nosusu ontok mangansar (mongumpok tansar)
- Gunsanad - baang narasak
- Giong - rangkaya; boriong-riong tusin
- Gintal / Mogintal - Mogigintalun
- Gaisah - mangangasa do dangol
- Gombunan / Gimbunan - rinumpuan, rumpuon
- Huminodun -mongintalun
- Iking - iri kipongolon
- Kitingan - Kangaran-ngaran. (Malayu: Terkenal)
- Komburangau - kombura om aranggou
- Kotud - agaras totud mamanau
- Lagadan - ologod boros, momuruan
- Mosudang - nosusu ontok poposidang
- Ongguling - nosusu ontok karamaian
- Panis - momimigis; pais; iri agaras sumaap do ponongkialaan
- Samadau - mogigihum do ponumad
- Samud - koinsasamod do ginawo
- Tamadun - Manamong do tulun
- Tampasong - tapa tosonong
- Yundok - agaras mongutus do mundok
Ngaran do tondu nopo nga potimpuunon do 'H', 'I' 'K', 'L', 'M' 'N' 'O', 'R', 'S', 'T', 'U', 'W' om 'Y'
- Hoini - monsisinding
- Jinulim - poinsorou sogigisom
- Ipa - anaru pomomogun
- Kinombura - kombura
- Losini - minonuharing do losun ontok pogintiyanon
- Losinggim - koupusan sogigisom
- Longgisim - osonong sogigisom
- Longguin - oolong do modop
- Molidang - iri olidang
- Natalih - piandad-andad nosusu
- Odohingim - waig momiria (Malayu: air beralun)
- Payung - iri moningolig
- Ruminodun - obingupus tompinai
- Ringgoi - orikos
- Rumandawi - tondu mantad kinoingan
- Supinah - nakalantoi, kumoiso
- Supili - nosusu ontok sumilau parai
- Sumporoi -oporoi poh ontok sumilau parai
- Tonggina - tina oginggo
- Uminundus - sumandak olundus
- Yuntala - sumandak awu aala
Kosaruan nopo dot soira orikot dot momungaran do tanak om mangan pohuboyoo dit kowo-woyoon dit tanak, miagal ko agayo nopo ot tiyan om pemungaranan nondo dot Gayak. Nga kogumuan nopod ngaran do Dusun om tinungkusan mantad komolohingan gulu-gulu. Mulong pod osuai-suai it pomungaran nga kogumuan dilo aiso korotion. Au po noilaan poingkukuro kopiyo it tongo komolohingan tokou momungaran tanak diyolo. Kinorikatan dot ugama minonimban koinsanaid pomusorou i tongo komolohinga tokou, om pomungaran do tanak nga kowaya nodi dit ugama dau. Ngaran dit ladsong Dusun om au nodi alaku om tumagak toomod nopo dii.Osonong daa do insan tadau haro tulun kopongulud do korotion ngaran tulun Dusun mooi do awu atalup ot mongoguno do ngaran Dusun.
Thursday, October 6, 2011
Norikot Nodi Gumamas

Ngaran tulan doun Dusun diti nga gunoon nogi do karatas kabar Daily Express. Okon nopo ko Dusun om isai poh di gia mongoguno diti. Ubasanai tokou noh do mongoguno mooi do kotungkus noh daa kumaa do rampayat tokou.
Wednesday, October 5, 2011
Tadau Baino Tadau Tadtaru

Tadaumingguan do Kadazandusun diti pinalabus do Koisaan Publications.
Gambar mantad Patauboys
Tuesday, October 4, 2011
Olumis Noh Tadau Baino Nga Awu Oku Dii Kokito
Talib noh songulun kusai. Paganu isio do tongotusin om potumposo no id tupi. Onuo noh kawagu disio iy tanda om ponurat-nurat noh ponongsambalik Poiliho no dau iri mooi do okito di tumatalib iy sinuratan kawawagu.
Kapamanau po isio, tongoulun di tumalib sontoluod-toluod poh do tusin montok di nobolou. Sosodopon diri, sogulio kawagu di kusai iy minongolon do tanda do mongintong ondum poingkuro noh. Nointutunan di nobolou iy pamamanau dii kusai om uhot noh do "Iya toi minongolon dilo tandaku di kosuab? Nunu di pinosurat nuh?"
Ka di kusai, "Posuratoku nopo iy totopot. Pinoborosku iy binorosnu nga id woyo do suai. Nokosuratku do 'Kinolumisai diti tadau baino nga awu oku dii gia kokito."
Goduduo tanda sopikomoyon do nobolou iy tanakwagu. Nga iri tanda koiso minonilombus komoyon do bolou iy tanakwagu. Tanda koduo minomisunud do tongoulun kokomoi do awasi nasip diolo tu awu nobolou. Kagagang koh do atandai nogi iy tanda koduo?
Kopousuian do susui, unsikoho dia, sompingkoilo no, songkowonsoi noh. Pomusorou tososonong do poinsuai.
Nung koruba ko do 100 (hatus) koihadan id pomomogunnu, pokito kumaa do pomogunan do haro poh 1000 (hasa) kounsikahannu. Kada sosolo iy notoliban.
Ponoguang doid katatapon. Sumoguang aiso korosian. Toboyon totoboyon tongkiadai pododosi.
Kolumisan nopo nga kokito tulun kongingis. Nga iy poingkolumisan, ika no iy pinopongingis.
Pinadalin mantad "Hari-hari Yang Indah"
Thursday, September 29, 2011
Isai sanganu do barait?
Kogunoon nopo do barait nga pangarangkat do nunu nopo miagal do tonsi mundok, tonsi do buru-buru, sada, parai om nunu nopo iy milo do porumposon.
Koubasan dii mongigintalun momoguno do bakakuk (sinapang) nopo nga mogoit do barait iy sinuangan do pinulu, bungkusan toi sigupan om kokoriu miagal do sonlopot takano toi wagas. Suai ko ilo, haro nogi dangol atarom do obilon. Tagal mogowit do lanjang tu iri wulu nga milo nogi pagansakan do takano.
Nung haro nopo okito do buru-buru, timbakon no iri. Olumaag nopo nasip, haro nodi boboon do muli, nga andang noh do mongintalun, somonu do muli kampis barait.

Barait pagarawang


Barait kisompon
Haro baraitnu?
(Tangagambar do barait naanu mantad intonit. Pounsikou kumaa dii sanganu gambar)
Wednesday, September 28, 2011
Isai Haro Wakid?
Wakid baragayo (tagayo) (Gambar mantad: http://www.panoramio.com/photo/5260800 )
Mamabo wakid nopunsuan kubis. Kakakat koh? (Gambar mantad: http://greatbosing.blogspot.com )
Alawa iy yumandak mamabo do wakid (Gambar mantad: http://erniekhairina.blogspot.com )
Iy minan nawagatan do puntih. (Gambar mantad: http://borneo-breezes.blogspot.com )
Disai dilo wakid? (Gambar mantad: http://tamparulisabah.wordpress.com )
Tuesday, September 27, 2011
Kotobian Tadau Kinohodion Google
Riporon;
Google id wiki.
Monday, September 26, 2011
Kanou Momolihis Do Ginawo
Momolihis naanu mantad do guas boros lihis toi hiis ka do boros id kinoyonon suai. Lihis milo do rotion sobaagi papasanang om monginsasamod.
Pomitanan pomboboros;
Kanou momolihis ginawo miampai Sabah VFM, kosolimbahan doun Dusun.
Tuni dilo wodik poinsako id sakai do solunsug kopomolihis do ginawo ku.
Lihiso dahai yoku diti sinding pinungaranan do 'Sunsuyon Tamparuli'.
Tulan Bobou Sompomogunan
![]() |
Kopisanangan Korikatan! |
Ogumu ababayan papanahon do monokodung diti tulun bobou miagal do Karamayan Tulan Bosuk Sompomogunan hilo id Kuala Lumpur.
Ontok do minggu koowian tulan ko-9 nopo nga Minggu Bobou Sompomogunan om ogumu ababayan do papanahon diolo. Kanou noh sumokodung diolo miampai do minsingilo kokomoi diolo toi rumikot doid ababayan di papanahon diolo.
Iti noh pipiro noputan kokomoi do Pisompuruan Tulun Bobou.
- Persekutuan Orang Pekak Malaysia
- Deaf4Life
- Persatuan Orang Pekak Kuala Lumpur
- World Federation of the Deaf
- Harapan Pekak Malaysia (Bolog)
- Pena Diam (Bolog)
- Lis noputan bolog tulun bobou id Pena Diam
Kotobian Minggu Pisompuruan Tulun Bobou Sompomogunan.
Friday, September 23, 2011
Walai Takawas Babil
- Di nopo di gulu po, om iso no o bansa do boros do tulun do hiti'd pototongkop do pomogunan om oiyo nopo o boros diolo.
- Om tontok di mininghombo iyolo do ponong id koulayon, om kobontol no iyolo do tana dot arantai do hilod Babilonia, om pomogun-mogun noddi iyolo do hiri.
- Om pogiboros-boros noddi iyolo do poingkaa, " Kainou momonsoi do bata. Om uhubon toko om okodou iy," ka diyolo. Om haro noddi o bata diyolo do maan do powonsoyon, om haro o tir do popogisosokot diri.
- Om boros kaddi diyolo, "Baino nopo, om popoingkakat toko dot iso o bandar om momonsoi toko dot iso o walai dot akawas, i kosunggu do hilod tawan o kasawato, om koinggayo iy o ngaran toko, om awu toko indo kopogitongkiad-tongkiad do hitid pomogunan," ka diyolo.
- Om lintuhun noddi o Kinorohingan do minongoi ontong di bandar om i walai dit akawas di winonsoi di tongoulun diri.
- Om boros kaddi do Kinorohingan, "Iti nopo tulun diti om iso i o bansa om iso-iso o woyo do boros. Iti nopodti om koimpuunon nogi di pokiwawansayan diyolo. Om awu no alaid om owonsoi ngai no diyolo o nunu nopo i korohian diyolo.
- Osonong nogi do lumintuhun toko om pogisuwai-suwayon toko iy o boros diyolo, om awu iyolo kopogisuhut-suhut do mogiboros-boros," kad dau.
- Om pogitongkiad-kiado noddi do Kinorohingan iyolo do pinotongkop diti pomogunan. Om tingkadai noddi diyolo do momonsoi iy bandar diri.
- Om iri nopo iy bandar diri nga pinungaranan do "Babil". Tu hilo no o Kinorohingan o pinopogisuwai-suwai do boros do tulun, om hilo nogi do pinogitongkiad-kiad dau o tulun do pinotongkop diti pomogunan.
Wednesday, September 21, 2011
Kaadat-adato Monombului Paganakan Di Napatayan
It kumoiso nopo do nokorikot, tantu no do kompinayan. Korikot yolo diti do mongoi pongintong pogulu do lisokon (lobongon) iy napatai. Kumoduo nopo do korikot nga iy sungkad-tukad om tangatambalut. Suai ko rumikot yolo mongoi pongintong om manahak sokodung, kinorikatan diolo kopoingaan daa do kinosusaan di paganakan napataian tompinai maya do kotulungan karaja toi tusin.
Nung tompinai toi tambalut ko di napatai, soira do monombului id walai di paganakan napataian, soroho no do;
- Rinumikot koh miampai ginawo do monokodung. Okon koh mongoi pogihad toi mongoi pongirak.
- Sumambayang montok di tiagak
- Manahak do boros sokodung kumaa di paganakan di napataian, miagal do"Siou dokoyu. Pogorison tokou noh ginawo."
- Awu osonong do minguhot di paganakan napataian kokomoi di tiagak tu kopongoruhang nopo do koruolon ginawo montok di paganakan napataian. Pologoson nopo iy paganakan do monusui nung posusui dika.
- Osonong daa do monoluod takanon toi tusin montok di paganakan napataian.
- Kada andado tulun suai do monimpuun karaja it milo do wonsoyon, miagal do magansak-gansak toi mongolihung do piring. Timpuunai no nu iy milo nuh do wonsoion.
- Awu iy daa kosudong do makan toi minum id walai di kinapatai nga nung haro no nokosodia, mongoi nopo akan / inum.
Nung sungkad-tukad ko di paganakan di napataian, soroho noh do;
- Awu popouni tologod iy rodiu, tv, tuunion toi monomod do popologod tuni kurutut (korita) toi burutut (motosikal).
- Nung haro karaja id labus do walai nga tingkadai poh. Rikot poh daa id walai paganakan di napataian do mongoi ponokodung diolo maya do karaja toi nunu nopo iy kagaanan ginawo do monokodung.
- Kada kadalaai do osoding tu iy tiagak koupusan tomod do kinoingan. Oinsanan tulun nga mongolos nopo do pomogunan.
- Kada papasang do rodiu toi tv montok do intaan tulun ginumuan tu tulun di ruminikot id walai nu nopo nga mongoi pongintong di napatai om monokodung dia. Okon ko mongoi 'pongintong wayang'.
- Atagakan ko do pomusarahan do naamot nopo om awu koilo nunu ot maan, nga ogumu kompinayan, sungkad-tukad om tangatambalut do monokodung diya.
- Soroh-soroho no do nunu nopo mangan nuh. Kada do otingkolosuan gawoi do marau-arau mogonsok po toi.
Alansan oku daa do opuliong douso om abarakatan do minamangun ot rusod di tiagak Gidio.
Thursday, September 1, 2011
Sinompuru
Thursday, August 18, 2011
Kotobian Tadau Kabansaan Ko-54

Tadau Malaysia nopo nga tadau kinosuangon do Sabah om Sarawak id pomorintaan Malaya. Soira rinumuhang Sabah om Sarawak miampai Malaya, nopungaranan di pisaan diti sobaagi do Malaysia.
Ontok do kouliton tadau kamalayaan , mamason oku do Kotobian tadau kabansaan ko-54 kumaa toinsan tulun Malaysia. Kanou no mampai do popokiliu bondira Malaysia iy pinungaranan do 'Buris Mabang-babang'. Kanou no toinsanan popokiliu do buris mabang-babang id walai tokou. Alansan oku do otilombus noh daa pisokodungan do tulun tokou om toririmo do mogitabi-tabi.
Wednesday, August 17, 2011
Momoli do amas
Nung momoli mantad id kadai amas nga mimang do apagon bo gia gatang. Lolobi poh nung momoli do sinsing, karo toi golong amas. Iso gram kigatang do RM180.00 gisom do RM200.00. Kororosi poh kaagu nung atagak toi panakahon do tulun.
Baino potudukonku dokoyu do tiyonon pomolian amas iy osuhatan gatang om milo padagangon do soira-ira nopo. Awu atagak om awu apanakau do tulun. Montok di noubas noh do pogompi tusin id bing, karalano nopo nga miagal nopo do mongoi pogompi tusin id bing.
Sosongulun it mongukab do akaun diti mositi do nogonop umur 18 toun om kikad kointutunan Malaysia.
Pomitanan karalano do potudukonku nopo nga karalano mongukab akaun pogompian amas id Maybank.

- Posodia do tusin sokukuri do RM200.00. (RM174.00 montok pomoli do 1 gram amas om RM10.00 montok do 'Stamp Duty'. Nung haro tusin do noolu, gunoon do pomoli-moli kosukupan id walai.)
- Rumikot hilo bing om mokituduk di upisor bing kokomoi do karalano mongukab akaun amas toi 'Gold Investment Account'.
- Monuang di poom pinatahak do bing.
- Maganu do numbur nuludan om andadon gisom olohou numbur.
- Olohou nopo numbur nuludan, rumikot no id kaunto nokomoi do momoli om popogompi do amas.
- Opongoh poh ilo, muli no. Suab-suab toi soira-ira nopo umbalan noh do mongoruhang do amas.
- Panansarahan: Gatang do amas nopo nga maliw monikid timpu. Imuhoton poh bing pogulu do momoli toi papadagang do amas.
Id siriba diti nopo nga pogisusuaian do akaun pogogompian amas id pipiro bing miampai gatang amas di ontok 16/08/2011. Ontok di jam 11:30 kosuabon dilo, minongoi oku pomoli do amas id bing Maybank om gatang nopo nga RM171.92. Sosodopon nopo di nga nokoingkawas gisom RM 173.58 iso gram.
Ngaran Akaun | Pogompion Sokukuri (gram) | Pogompion Poimaso (gram) | Gatang pomoli do bing (RM) | Gatang padagangon do bing (RM) |
CIMB Bank Gold Deposit Account | 10 | 10 | 166.7 | 171.9 |
Maybank Gold Investment Account | 1 | 1 | 166.46 | 173.58 |
Public Bank Gold Investment Account | 10 | 2 | 167.46 | 174.24 |
Pongintangan do gatang amas poimaso:
CIMB - http://www.cimbbank.com.my/index.php?ch=gen_rate&pg=gen_rate_gold&tpl=gen_rates&uc=1
Public Bank - http://www.pbebank.com/en/en_content/personal/rates/goldinvest.html
Tuesday, August 16, 2011
Gatang Do Amas

Momoli om poopi do amas nopo nga iso ralan do popoopi koonuan. Milo tokou popoopi do tusin nga nung poopion id siriba do tulunan, kumuri di gatang diri. Soringgit (RM1.00) di toun 2000 koboli po do hopod tindalam, nga soringgit di toun baino (2011), koboli nopo do tolu tinan do tindalam iy miagal ginayo do songinan di toun 2000.
Ogumu tulun rangkaya do koboros, ralan nopo do popogompi do tusin nga momoli om popogompi do amas. Mantad poh di pogulu poh, gatang do amas awu poh nokoumbal do nokoinsiriba. Iso aun (28.34952 gram) amas di pogulu koboli do songinan karabau. Baino nga koboli nogi do songinan karabau. Komoyon do awu minsiriba gatang do amas.
Montok do lobi kointalangan, maai tokou imuriai gatang do iso aun amas nung poiradon do pirok.
Toun | Amas/Pibagalan do Pirok
(aun do pirok pibagalon do iso aun amas) |
1687 | 14.94 |
1688 | 14.94 |
1689 | 15.02 |
1690 | 15.02 |
1691 | 14.98 |
1692 | 14.92 |
1693 | 14.83 |
1694 | 14.87 |
1695 | 15.02 |
1696 | 15.00 |
1697 | 15.20 |
1698 | 15.07 |
1699 | 14.94 |
1700 | 14.81 |
1701 | 15.07 |
1702 | 15.52 |
1703 | 15.17 |
1704 | 15.22 |
1705 | 15.11 |
1706 | 15.27 |
1707 | 15.44 |
1708 | 15.41 |
1709 | 15.31 |
1710 | 15.22 |
1711 | 15.29 |
1712 | 15.31 |
1713 | 15.24 |
1714 | 15.13 |
1715 | 15.11 |
1716 | 15.09 |
1717 | 15.13 |
1718 | 15.11 |
1719 | 15.09 |
1720 | 15.04 |
1721 | 15.05 |
1722 | 15.17 |
1723 | 15.20 |
1724 | 15.11 |
1725 | 15.11 |
1726 | 15.15 |
1727 | 15.24 |
1728 | 15.11 |
1729 | 14.92 |
1730 | 14.81 |
1731 | 14.94 |
1732 | 15.09 |
1733 | 15.18 |
1734 | 15.39 |
1735 | 15.41 |
1736 | 15.18 |
1737 | 15.02 |
1738 | 14.91 |
1739 | 14.91 |
1740 | 14.94 |
1741 | 14.92 |
1742 | 14.85 |
1743 | 14.85 |
1744 | 14.87 |
1745 | 14.98 |
1746 | 15.13 |
1747 | 15.26 |
1748 | 15.11 |
1749 | 14.80 |
1750 | 14.55 |
1751 | 14.39 |
1752 | 14.50 |
1753 | 14.54 |
1754 | 14.48 |
1755 | 14.68 |
1756 | 14.94 |
1757 | 14.87 |
1758 | 14.85 |
1759 | 14.15 |
1760 | 14.14 |
1761 | 14.54 |
1762 | 15.27 |
1763 | 14.99 |
1764 | 14.70 |
1765 | 14.83 |
1766 | 14.80 |
1767 | 14.85 |
1768 | 14.80 |
1769 | 14.72 |
1770 | 14.62 |
1771 | 14.66 |
1772 | 14.52 |
1773 | 14.62 |
1774 | 14.62 |
1775 | 14.72 |
1776 | 14.55 |
1777 | 14.54 |
1778 | 14.68 |
1779 | 14.80 |
1780 | 14.72 |
1781 | 14.78 |
1782 | 14.42 |
1783 | 14.48 |
1784 | 14.70 |
1785 | 14.92 |
1786 | 14.96 |
1787 | 14.92 |
1788 | 14.65 |
1789 | 14.75 |
1790 | 15.04 |
1791 | 15.05 |
1792 | 15.17 |
1793 | 15.00 |
1794 | 15.37 |
1795 | 15.55 |
1796 | 15.65 |
1797 | 15.41 |
1798 | 15.59 |
1799 | 15.74 |
1800 | 15.68 |
1801 | 15.46 |
1802 | 15.26 |
1803 | 15.41 |
1804 | 15.41 |
1805 | 15.79 |
1806 | 15.52 |
1807 | 15.43 |
1808 | 16.08 |
1809 | 15.96 |
1810 | 15.77 |
1811 | 15.53 |
1812 | 16.11 |
1813 | 16.25 |
1814 | 15.04 |
1815 | 15.26 |
1816 | 15.28 |
1817 | 15.11 |
1818 | 15.35 |
1819 | 15.33 |
1820 | 15.62 |
1821 | 15.95 |
1822 | 15.80 |
1823 | 15.84 |
1824 | 15.82 |
1825 | 15.70 |
1826 | 15.76 |
1827 | 15.74 |
1828 | 15.78 |
1829 | 15.78 |
1830 | 15.82 |
1831 | 15.72 |
1832 | 15.73 |
1833 | 15.93 |
1834 | 15.73 |
1835 | 15.80 |
1836 | 15.72 |
1837 | 15.83 |
1838 | 15.85 |
1839 | 15.62 |
1840 | 15.62 |
1841 | 15.70 |
1842 | 15.87 |
1843 | 15.93 |
1844 | 15.85 |
1845 | 15.92 |
1846 | 15.90 |
1847 | 15.80 |
1848 | 15.85 |
1849 | 15.78 |
1850 | 15.70 |
1851 | 15.46 |
1852 | 15.59 |
1853 | 15.33 |
1854 | 15.33 |
1855 | 15.38 |
1856 | 15.38 |
1857 | 15.27 |
1858 | 15.38 |
1859 | 15.19 |
1860 | 15.29 |
1861 | 15.50 |
1862 | 15.35 |
1863 | 15.37 |
1864 | 15.37 |
1865 | 15.44 |
1866 | 15.43 |
1867 | 15.57 |
1868 | 15.59 |
1869 | 15.60 |
1870 | 15.57 |
1871 | 15.57 |
1872 | 15.63 |
1873 | 15.93 |
1874 | 16.16 |
1875 | 16.64 |
1876 | 17.75 |
1877 | 17.20 |
1878 | 17.92 |
1879 | 18.39 |
1880 | 18.05 |
1881 | 18.25 |
1882 | 18.20 |
1883 | 18.64 |
1884 | 18.61 |
1885 | 19.41 |
1886 | 20.78 |
1887 | 21.10 |
1888 | 22.00 |
1889 | 22.10 |
1890 | 19.75 |
1891 | 20.92 |
1892 | 23.72 |
1893 | 26.49 |
1894 | 32.56 |
1895 | 31.60 |
1896 | 30.59 |
1897 | 34.20 |
1898 | 35.03 |
1899 | 34.36 |
1900 | 33.33 |
1901 | 34.68 |
1902 | 39.15 |
1903 | 38.10 |
1904 | 35.70 |
1905 | 33.87 |
1906 | 30.54 |
1907 | 31.24 |
1908 | 38.64 |
1909 | 39.74 |
1910 | 38.22 |
1911 | 38.33 |
1912 | 33.62 |
1913 | 34.19 |
1914 | 37.37 |
1915 | 40.48 |
1916 | 30.78 |
1917 | 24.61 |
1918 | 21.00 |
1919 | 18.44 |
1920 | 20.28 |
1921 | 32.76 |
1922 | 30.43 |
1923 | 31.69 |
1924 | 30.80 |
1925 | 29.78 |
1926 | 33.11 |
1927 | 36.47 |
1928 | 35.34 |
1929 | 38.78 |
1930 | 53.74 |
1931 | 71.25 |
1932 | 73.29 |
1933 | 69.83 |
1934 | 72.36 |
1935 | 54.19 |
1936 | 77.09 |
1937 | 77.44 |
1938 | 80.39 |
1939 | 88.84 |
1940 | 99.76 |
1941 | 99.73 |
1942 | 90.57 |
1943 | 77.67 |
1944 | 77.67 |
1945 | 67.40 |
1946 | 43.67 |
1947 | 48.73 |
1948 | 47.07 |
1949 | 48.61 |
1950 | 47.14 |
1951 | 39.12 |
1952 | 41.16 |
1953 | 41.04 |
1954 | 41.01 |
1955 | 39.24 |
1956 | 38.50 |
1957 | 38.50 |
1958 | 39.27 |
1959 | 38.34 |
1960 | 38.27 |
1961 | 37.82 |
1962 | 32.22 |
1963 | 27.34 |
1964 | 27.04 |
1965 | 27.04 |
1966 | 27.04 |
1967 | 22.56 |
1968 | 18.29 |
1969 | 23.16 |
1970 | 20.54 |
1971 | 26.66 |
1972 | 34.75 |
1973 | 38.21 |
1974 | 33.90 |
1975 | 36.51 |
1976 | 28.76 |
1977 | 32.05 |
1978 | 35.80 |
1979 | 27.69 |
1980 | 29.66 |
1981 | 43.65 |
1982 | 47.24 |
1983 | 37.03 |
1984 | 44.26 |
1985 | 51.68 |
1986 | 67.25 |
1987 | 63.84 |
1988 | 66.95 |
1989 | 69.49 |
1990 | 79.78 |
1991 | 89.83 |
1992 | 87.47 |
1993 | 83.85 |
1994 | 72.79 |
1995 | 74.78 |
1996 | 74.89 |
1997 | 67.91 |
1998 | 53.24 |
1999 | 53.26 |
2000 | 55.96 |
2001 | 61.95 |
2002 | 67.32 |
2003 | 74.22 |
2004 | 61.30 |
2005 | 60.70 |
2006 | 52.20 |
2007 | 52.05 |
2008 | 51.13 |
2009 | 64.67 |
2010 | 68.99 |
Pinogonuan: Measuring Worth.com